Akciğer Grafisi akciğerlerin bulunduğu bölgenin direkt grafi kullanılarak görüntülenmesidir. Göğüs kafesi ve içinde bulunan pek çok organ görülebilmektedir. Grafi akciğerlerde meydana gelen durumların teşhis ve takibi için, genellikle hasta ayakta dururken çekilir. Hekimin görüntülemek istediği duruma göre farklı çeşitleri vardır.
Bu yazımızda nasıl çekildiğinden ve yorumlandığından bahsedeceğiz. Röntgen çektirmenin ne gibi riskleri vardır? Kimler grafi yorumlayabilir? Röntgen hakkında bilinmesi gerekenleri yazımızın ilerleyen bölümlerinde bulabilirsiniz.
Direkt Grafi Nedir?
Vücuttaki yapıların X ışınlarını geçirme oranlarının farklılığından yararlanılarak direkt görüntülerinin oluşturulmasıdır. Toplumda direkt grafiye röntgen de denmektedir. Direkt grafiyle iç organlar, kemikler, sıvı birikimleri, tümörler görüntülenebilir. Bir çok durumda hızlı, kolay ve düşük riskli olduğu için ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Yetersiz kaldığı durumlarda sonrasında başka yöntemler de kullanılabilir.
Akciğer Grafisi: Akciğerlerin ve göğüsteki diğer dokuların direkt grafisidir. Çekimi ve sonuçlarını elde etmek çok hızlı olduğu için akciğerlerle ilgili problemlerde ilk basamak görüntüleme olarak neredeyse her zaman bu yöntem kullanılır. Bu yöntem sonucuna göre ek testlere geçilebilir ya da tedavi planlaması yapılabilir.
Akciğer Grafisinde Neler Görülebilir?
Akciğer grafisi göğüs bölgesine odaklı olarak çekilir. Görülebilen yapılar şu şekilde sıralanabilir:
- Akciğerler
- Kalp
- Kan damarları
- Soluk borusu
- Bronşlar
- Göğüs kafesi ve çevresindeki kemikler
Akciğer Grafisi Nasıl Çekilir?
Akciğer grafisi çekimi, eğer hastanın ayakta durması mümkünse genelde ayakta yapılır. Hasta cihazın önünde çekilecek kesite göre konumlanır ve çekim kısa sürede tamamlanır. Ayakta durması mümkün olmayan hastalarda bu işlem yatar haldeyken de yapılabilmektedir. Hasta çekimden önce göğüs kısmında bulunan tüm metal aksesuarları çıkarmalıdır.
Gerekli ayarlamalar yapıldıktan ve hasta konumlandırıldıktan sonra görevli hastayı odada yalnız bırakır. Hastadan kısa bir süre nefesini tutması istenir. Çekim çok kısa sürede tamamlanır ve çekilen kurumdaki yağunluğa ve durumun aciliyetine bağlı olarak kısa sürede sonuçlar elde edilir.
Akciğer Grafisi Neden Çekilir?
Akciğerlerle ilgili hastalıklar, görülen belirtiler ve yaşanan travmalarda ilk olarak yapılan görüntüleme işlemi akciğer grafisidir. Ayrıca bazı gerekli durumlarda sağlık raporu çıkartılırken kişinin sağlık durumunun kontrolü için de çekilmektedir.
Kolay ve hızlı bir yöntem olduğu için başka görüntüleme yöntemlerinin gerekliliğini anlamada ve öncelikle durumla ilgili fikir edinmek için kullanılır. Aşağıdaki hastalıların ve durumların teşhis edilmesinde ve durumun seyrinin ya da tedavisinin takibinde kullanılabilir.
- Pnömoni (zatürre)
- Pnömotoraks (akciğerin sönmesi)
- Göğüs kafesinde kırık ya da çatlaklar
- Akciğerlerdeki kist ya da tümörler
- Astım ve solunum zorlukları
- Öksürük
- Tüberküloz
- Covid-19
- Akciğerleri etkileyen diğer enfeksiyonlar
- Plevral efüzyon (akciğerler ve zar arasında sıvı birikimi)
- Pulmoner emboli (akciğerlerde meydana gelen kan pıhtısı)
Akciğer Grafisi Çeşitleri Nelerdir?
Akciğer grafisi elde edilecek görüntünün hangi kesitte olması istendiğine göre hastayı farklı şekillerde konumlandırarak çekilebilmektedir. Ayrıca hastadan nefesini tutmadan önce nefes alması (inspiryum) ya da nefesini verip (ekspiryum) o şekilde tutması istenerek farklı görüntüler elde edilebilmektedir. Pozisyonlara göre çekimler aşağıdaki gibidir.
- PA Grafi (posteroanterior): Standart grafidir. Hasta göğsünü ayaktayken cihazın plakasına yaslar. Arkadan öne doğru yapılan çekimdir. Akciğerleri (göğüs kafesinin arka bölümünde olduğu için) daha iyi görüntülemek için çekilen tiptir.
- AP Grafi (anteroposterior): Hasta cihazın plakası üzerine sırtüstü uzanır ve cihaz üstten ışın verir. Önden arkaya doğru yapılan çekimdir. Kalp ve damar yapılarını ( göğüs kafesinin ön bölümünde olduğu için) daha iyi görüntülemek için çekilen yöntemdir.
- Lateral (Yan) Grafi: Hasta ayakta ve yan bir şekilde cihazın önüne konumlanır. Göğüs kafesinde herhangi bir kitlenin incelenmesi için çekilebilir.
- Lateral Dekübit Grafi: Hasta yan bir şekilde cihazın plakasının üstüne uzanır. Plevral Efüzyondan şüphenildiğinde çekilen yöntemdir.
Akciğer Grafisi Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Akciğer grafisinde görüntü hemen çekimle birlikte oluşur. Bu görüntü vücuttaki yapıların ışınları soğurma ya da geçirme derecelerine göre oluşan siyah beyaz bir görüntüdür. Kurumdaki yoğunluğa ve durumun aciliyetine göre 1-2 gün içinde bu görüntü incelenir ve yorumlanarak rapor oluşturulur. İncelenmesi ve raporlanması bir radyoloji uzmanı hekim ya da göğüs hastalıklarında ve ya cerrahisinde uzman bir hekim tarafından yapılabilir.
Akciğer Grafisini Riskleri Nelerdir?
Direkt grafi sırasında hastaya çok minimal düzeylerde x ışını verilir. Bu x ışını maruziyetinin de tek başına riski bir hayli düşüktür. Olası bir risk durumu yapılan görüntülemelerin sayısı çok fazla olduğunda meydana gelebilir. Bu konuda bir endişeniz varsa hekiminize danışabilirsiniz. Hekiminiz görüntüleme geçmişinizi inceleyip bu konu hakkındaki en doğru bilgiyi size verecektir. X ışını maruziyeti çok az olsa da zorunlu haller olmadıkça hamilelere direkt grafi çekilmesi önerilmemektedir.
Cheyne Stokes Solunumu yazısını okuyabilirsiniz. Kalp ve Akciğer Rahatsızlığı olanların birçoğunda bu solunum tipi görülür.
Akciğer Grafisi Neyi Gösterir?
Akciğer grafisinde kalp, akciğerler, diyafram, kan damarları ve kemikler görülebilmektedir.
Akciğer Grafisi Sağlık Ocağında Çekilir Mi?
Gerekli ekipmanın ve sağlık çalışanlarının bulunduğu donanımlı aile sağlığı merkezlerinde akciğer grafisi çekilebilmektedir.
Akciğer Grafisinde Kanser Görülebilir Mi?
Kitlenin boyutuna ve başka niteliklerine de bağlı olmakla birlikte akciğerlerdeki kitleler akciğer grafisinde görülebilmektedir. Genelde bu durumdan şüphelenildiği takdirde hekiminiz başka tetkikler de ister.
Kaynaklar: Chest X-Ray | Johns Hopkins Medicine
