Cheyne Stokes solunumu, başta sık ve derin sonrasında gittikçe yüzeysel ve yavaşlayan tipte bir solunumdur. Bu solunum bir özelliği de sürekli döngülerle tekrarlanmasıdır. Bu yüzden periyodik solunum adıyla da bilinir. Yetişkinlerde kalp ve akciğer hastalığı olanlarda görüldüğü için dikkatli olmalılardır. Buna karşın yenidoğanlarda ilk bir aya kadar görülmesi normaldir.
Nefes sıklığının önemli ölçüde azaldığı bu rahatsızlık ne kadar tehlikelidir? Bunun gibi uykuda nefes durması şikayetinin neden olduğunu ve hekimler tanısını nasıl koyduğunu yazımızda anlatacağız. Nefes düzeninin bozulması ne kadar ciddi bir hastalık olduğunu ve tedavi seçeneklerini yazımızda bulabileceksiniz.
Cheyne Stokes Solunumu Özellikleri Nedir?
Cheyne Stokes solunumu, yetişkinlerde olması anormal olan bir solunum tipidir. Agonal (acı çekercesine olma hali) solunum veya Periyodik solunum olarak da bilinir. Nefessizlik (apne), aşırı hızlı nefes alma (hiperpne) ve aşırı yavaş nefes alma periyotları ile seyreden bir solunum tipidir.
Başlarda sıklaşan ve derinleşen bir solunum vardır. Bu sık ve derin solunum zaman geçtikçe yavaşlar ve sonunda yavaşlayan ve yüzeyselleşen bir solunum biçimi ile devam eder. Bu döngü sürekli tekrarlar, bu solunum tipine Cheyne Stokes solunumu ismi verilir. Kısacası Cheyne Stokes solunumunun temel özellikleri şu şekildedir:
- Solunumun durduğu kısa bir apne dönemi
- Apne sonrasında sıklaşan ve derinleşen hiperpne dönemi
- Hiperpne ardından yavaşlayan ve yüzeyselleşen solunumun olduğu hipopne dönemi
- Her bir basamak ortalama 30 saniye – 2 dakika arasında sürer ve 3 basamak da döngüler halinde tekrarlar.
Cheyne-Stokes Solunumu Neden Olur?
Solunum ve atardamarlardaki karbondioksit seviyelerinin algılanmasındaki gecikme nedeniyle olur. Beyinde bulunan merkezi kemoresöpterlerde (kandaki kimyasal miktarını ölçen hücreler) uyarım kesilmez ve nefes hızlıca alınmaya devam eder, bu nedenle döngüsel bir solunum olur.
Kalp yetmezliği hastalığı olanların yarısında Cheyne Stokes Solunumu olduğu düşünülmektedir.
Bu durumda katkısı olan faktörler hala tam olarak aydınlatılamamıştır ancak şüphelenilen faktörler arasında uzamış beyin-akciğer dolaşımı süresi, azalmış doku karbondioksit ve oksijen depoları ve artmış solunum uyarımı bulunmaktadır. Cheyne-Stokes solunumuna yol açtığı düşünülen başka bir mekanizma ise kan asitliğini tamponlama sisteminin yetersizliğidir. Özellikle bikarbonat tampon sistemi kapasitesinin azalması ile oluşuyor olabilir. Bu solunumda uyarımlar kan karbondioksit seviyelerinin en yüksek, oksijenin ise en düşük olduğu anlarda gerçekleşir.
Cheyne Stokes Solunumu Kimlerde Görülür?
Cheyne Stokes solunumu kalp ve akciğer hastalığı olan kişilerde sıkça görülür. Bunun dışında beyin hasarına neden olan durumlar yaşamış kişilerde ve bunun yanında uyku apnesi olan hastalarda da görülebilir. Cheyne Stokes solunumu kandaki karbondioksit düzeyinin yükselmesine neden olan hastalıklarla yakından ilişkilidir. Bu solunuma neden olan hastalıkların bazıları ise şu şekildedir:
| Kalp Yetmezliği | Akciğer Ödemi | Toksik Ensefalopati |
| İnme | Akut Dağ Hastalığı | Karbonmonoksit Zehirlenmesi |
| Tramvaya Neden Olan Beyin Hasarı | Böbrek Yetmezliği | Bazı İlaçlar(özellikle morfin ve opioid ilaçlar) |
| Beyin Tümörleri | Zatürre | Hiponatremi(kanda sodyum düşüklüğü) |
Cheyne Stokes Solunumunun Tanısı Nasıl Koyulur?
Bu solunum uykuda meydana geldiği için tanısı kolay değildir ve hasta bu nedenle böyle soluduğunu fark etmeyebilir. Tanı koyulması amacıyla doktorunuz uykuda hasta takip etmek için yapılan polisomnografi(uyku laboratuvar) ile tanıya ulaşılabilir. Gittikçe yavaşlayan ve derinliği azalan nefes bulguları ile tanısı konur.
Cheyne-Stokes Solunumunun Tedavisi Nedir?
Bu solunumun tedavisi ancak bu durumun altındaki nedenin tedavisiyle sağlanabilir. Kullanılacak tedavi hastalığa göre değişmekte olup Cheyne-Stokes solunumuna en sık neden olan hastalıkların tedavisi şu şekildedir:
- Uykuda Oksijen Tedavisi: Çeşitli cihazlar sayesinde uygulanabilen bu tedavinin çalışmalarla Cheyne Stokes solunumunu ve bazı hastalıklı solunumları azalttığı gösterilmiştir.
- CPAP (Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı): CPAP temelde bir cihaz yardımıyla ortam havasını basınçlı bir şekilde solutan bir cihazdır. Uyku apnesi ve birçok akciğer hastalığının tedavisinde yeri olan bu yöntemin Cheyne Stokes solunumunun tedavisinde de rolü bulunmaktadır
- Kalp Yetmezliği: Cheyne Stokes solunumu genelde kalp yetmezliği kaynaklıdır ve hatta kalp yetmezliği için bir belirti olarak görülmektedir. Kalp yetmezliği tedavisinde çeşitli ilaçlar, kalp pilleri, kalp nakli kullanılmaktadır.
Feokromasitoma yazısı da dikkatinizi çekebilir.
Cheyne Stokes Ne Demek?
Bu solunumun ismi tıbbi bir anlam ifade etmemektedir. Cheyne-Stokes veya Hunter-Cheyne-Stokes solunumu ilk olarak Dr. John Cheyne ve Dr. William Stokes adlı iki doktor tarafından 19. yy’da tanımlanmıştır ve adını buradan almaktadır.
Bebeğimin Bu Şekilde Soluk Alıp Vermesi Normal Mi?
Cheyne Stokes solunumunun yenidoğan bebeklerde 0-1 ay arası görülmesi normaldir, herhangi bir müdahale gerekmemektedir. Bebeğiniz büyüdükçe bu durum kaybolacaktır.
Apne, Hipopne ve Hiperpne Nedir?
Solunumun 10 saniyeden fazla durmasına apne, derinliğinin artmasına hiperpne, derinliğinin azalmasına da hipopne adı verilir.
Kaynakça
Türk Toraks Derneği 2020 kılavuzu
