Alyuvar içerisinde bulunan ve kanın oksijen taşıma yeteneğini gösteren hemoglobin, özellikle kansızlık gibi hastalıklarda en hızlı yükselen değerlerdendir. Tam kan sayımında bakılan ölçümlerden birisidir. Erkek bireylerde Hemoglobinin normal aralığı 13,5-17,5 gr/dL, kadın bireylerde ise 12,5-15,5gr/dL’ dir.
Hemoglobinin düşük olması halinde genelde anemiden kuşkulanılır ve bu yönde ek tetkikler yapılır. Düşük olmasının arkasında sıklıkla demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği, bazı ilaçların kullanımı, beslenme yetersizliği gibi durumlar bulunabilir. Hb değerini normale döndürmek için uygulanacak tedaviler altta yatan nedenlere göre özel olarak oluşturulur. Ani kanama gibi nedenlerden kaynaklanan Hb düşüklüğünde ise kan nakli yapılabilir.
Hemoglobin (Hb) Nedir?
Hemoglobin eritrosit içinde bulunan dokulara oksijen taşımakla görevli olan proteindir. Alyuvarlara rengini verir. Hb ölçümü tam kan sayımının bir parçasıdır ve bize kanın oksijen taşıma kapasitesini gösterir. Kansızlık şüphesinde ilk kontrol edilmesi gereken parametredir.
Hb’i düşük hastalarda sıklıkla şu şikayetler görülebilir:
- Aşırı halsizlik hali
- Baş dönmesi
- Nefes darlığı
- Kalp ritminde bozukluk
Eğer Hb seviyeniz yüksekse sigara kullanımı, ishal, çeşitli hematoloji*k hastalıklar veya yoğun sıvı kaybı kaynaklı olabilir. Hb erkek ve kadınlar için farklı normal değerlere sahiptir. Erkek bireylerde normal aralık 13,5-17,5 gr/dL, kadın bireylerde ise 12,5-15,5gr/dL’dir.
Hemoglobin Testi Hangi Hastalıkların Tanısı İçin Yapılır?
Hemoglobin, tam kan sayımının bir parçası olarak, çeşitli nedenlerle istenebilir. Sonucun, referans aralığına göre düşük veya yüksek çıkmasına göre çeşitli hastalıklar ile ilişkilendirilir. Ameliyatların öncesinde ve sonrasında, hatta gerekli görülürse ameliyat sırasında kan durumunun kontrolü için bu değer ölçülebilir.
Hb düşüklüğü semptomları taşıyan hastalarda bu nedenin araştırılması amacıyla, rutin kontrollerde altta yatan ve bir belirti vermeyen durumların araştırılması ve kan hastalıklarının durumunun takibi amacıyla da Hb ölçümü yapılabilir.
Hemoglobin Neden Yükselir?
Hemoglobin’in normal değerlerinden (erkeklerde 13,5-17,5 gr/dL, kadınlarda 12,5-15,5 gr/dL) yüksek olması birçok durumla ilişkili olabilir. HB’in yüksek olmasını çeşitli semptomları vardır, bunlar:
- Kaşıntı
- Yüzde kızarıklık
- Yüksek tansiyon
- Aşırı terleme
- Sıcak basması
- Halsizlik
- Gözlerde sararma
Yüksek hemoglobin polistemi hastalığının bir belirtisi olabilir, polistemi kan içerisindeki hücrelerin normalden yüksek olma durumudur. Tedavi edilmemesi halinde çeşitli hayat tehdit eden durumlar ortaya çıkabilir polistemi dışında ise bu durum akciğer hastalıkları, yüksek rakımlarda yaşama, sigara kullanımı, aşırı derecede susuz kalmaktan kaynaklanıyor olabilir.
Hemoglobin Neden Düşer?
Hb’nin normal değerlerinden (erkeklerde 13,5-17,5 gr/dL, kadınlarda 12,5-15,5 gr/dL) düşük olması birçok hastalıkla ilişkili olabileceği gibi vücudun çevreye verdiğini yanıttan da kaynaklanabilir.
Hemoglobini düşük olan kişilerde yorgunluk hissi, solukluk, nefes darlığı, iştahsızlık gibi şikayetler görülebilir. Hb değeri düşük kişilerde kansızlık (anemi) sık görülen bir durumdur. Bu değerin düşük bulunması durumunda tam kan sayımının yanında çeşitli laboratuvar testleri yapılarak altta yatan neden araştırılmalıdır. Hemoglobin düşüklüğüne neden olabilen durumlar aşağıdaki gibidir:
- Demir eksikliği anemisi
- B12 eksikliğii anemisi
- Aplastik anemi
- Hemolitik anemi
- Kronik hastalık anemisi
- Hemoglobin yapısal bozuklukları
Hemoglobin Düşüklüğü ve Yüksekliğinin Tedavisi Nedir?
Hb değerindeki anormalliğin tedavisi için en önemli adım Hb’e etki eden durumun doğru bir şekilde saptanması gerekmektedir çünkü Hb değerinin normalin dışına çıkmasının tek bir tedavisi yoktur, her neden için özel tedavi planlamaları bulunmaktadır.
Altta yatan sebep belirlendiğinde tedavi planlanır, eğer anemi varlığından şüphelenilmişse aneminin tipi saptanır. Bir maddenin eksikliğinden kaynaklı anemi gelişmişse madde takviye edilirken, genetik veya yapısal bir hastalık varsa hastalığa yönelik ilaç tedavisine başlanır.
Hb Düşükse Ne Yapılmalıdır?
Hb değeri normalden çok düşük (Hb’nin 7 gr/dL’den küçük olması) ise daha hızlı etki edecek tedavi yöntemlerine geçilir. Bu durumda kan nakli yapılabilir. Kan yapımını arttıran eritropoietin gibi hormonlarla kan değerleri yükseltilmeye çalışılabilir. Yine kan yapımını arttırdığı bilinen gıdaların (sakatatlar, kabuklu deniz canlıları, tofu, bazı bakliyatlar) tüketilmesi de istenebilir.
Hb Yüksekse Ne Yapılmalıdır?
Hb’nin normalden yüksek olması, yani Polisitemi, KOAH, belirli tümörler gibi nedenlerden kaynaklanabilir Hb’nin normal değerlerine dönmesi için bu hastalıkların tedavi edilmesi gerekir. Ayrıca Hb’i düşürmek için şu yöntemler de uygulanabilir:
- Bol su içmek: Eğer susuz kalmışsanız kandaki su miktarı da azalıp Hb değerlerinizin artmasına neden olabilir. Yoğun efor sarf ediyorsanız veya sık egzersiz yapıyorsanız susuz kalmış olabilirsiniz. Günde 1,5-2,5L Arasında su içmek kan-su seviyenizi korumak için yeterli ve ihmal edilmemesi gereken bir miktardır.
- Flebotomi: Flebotomi hastadan fazla kanın Hb seviyeleri normale dönene dek alınmasıdır . Flebotominin asıl hedeflerinden kanın yüksek pıhtılaşmasının kan miktarı azaltılarak engellenmesidir. Eğer altta yatan neden bulunamamışsa veya tedavi edilemiyorsa kan değerleri tekrar yükselebilir ve bu flebotominin tekrarlanmasını gerektirebilir.
- Sigarayı bırakmak: Sigara kullanan kişilerde hemoglobin seviyesinin yükseldiği gözlenmişse, Hb seviyelerini normale döndürmenin en iyi yolu sigarayı bırakmaktır
Hb Testi için Kan Nasıl Alınır?
Toplardamarlarınızın uygun olan ve sizi en az rahatsız edecek olanından (en sık baskın olmayan kolunuzun dirsek çukurundaki damarlardan) kan almak için özel yapılmış olan bir tüpe kan alınır. Kan alınırken, kanı alınacak kişi oturmalı veya yatmalıdır.
Kanın alınacağı alan sabit olmalı ve hasta hareket etmemelidir. Kan dirsek çukurundan alınacaksa, dirsek ekleminin 10-15 cm yukarısından turnike yardımıyla ile sıkılır. Kanın hangi koldan, elden alınacağı önemli değildir. Eğer kol damarları uygun görülmezse, el üstü veya ayak damarları da kullanılabilir.
Kan Örneği Nasıl Alınır?
Kan alınacak nokta yukarıdan aşağı alkol veya temizleyici bir sıvı ile temizlenir. Bu solüsyonun kuruması beklenir ve silinen bölgeye dokunulmaz. Hazırlanmış, tek kullanımlık enjektör ile uygun damara girilir.
Enjektör ve kol arasındaki 15 derecelik açıya dikkat edilmelidir. İğne damara girdiğinde enjektörle kol arasındaki piston yavaş olarak çekilir. Kan tüpe doldurulur. Hastanelerde kullanılan yeni nesil kan alma tüpleri (vacutaneer, Vacusera) vakumlu olduğu için kan kendiliğinden kan tüpe dolar.
Kan Alındıktan Sonra Ne Yapılmalı?
Hastadan iğne çıkarılmadan önce koldaki turnike açılır ve iğne çıkarılır sonrasında kuru bir pamuk yardımıyla iğnenin girdiği bölgeye 5 dakika kadar baskı uygulanmalıdır. Basınç uygulanmasının sebebi kanamanın durması ve kan alınan noktanın morarmasının engellenmesidir.
Hemoglobin Pozitif Ne Demek?
Laboratuvar sonuçlarında hemoglobin + yazısının görülmesi taranan örneğinizde kan ve kan elemanlarının bulunduğu anlamına gelir.
Kadınlarda Regl Olunca Hemoglobin Düşer Mi?
Evet, kadınlarda regl dönemlerinde hemoglobin düşmesi ani kanamalara bağlı olarak görülmektedir
Kaynakça
Lange Current hematoloji
