Kanda bulunan alyuvar miktarını gösteren RBC tam kan sayımında kullanılan bir ölçüttür. Alyuvar sayısının en sık düştüğü durum kansızlıktır (anemi). Anemi tedavisinde kansızlığa neden olan durumun ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu sebeple tüm anemiler için tek bir tedavi yoktur.
RBC Erkekler İçin 4,4-6 Milyon, Kadınlarda 3,5-5,5 Milyon Arasında Bulunmalıdır.(1mm^3’te)
Eritrositlerin yükselmesi ise basit bir vücut tepkisinden kansere kadar gidebilen geniş yelpazeden kaynaklanabilir. Düşüklüğünde olduğu gibi yükselmesine yol açan nedenlerin tedavisi gerekmektedir. RBC yükselmesinin de tek bir tedavisi yoktur.
RBC Nedir?
RBC (Red Bloodcell count, eritrosit sayısı) veya alyuvar sayısı, kanın şekilli elemanlarının %99’unu oluşturan alyuvarın birim hacim başına sayısını gösterir. Alyuvar kanda hemoglobinler sayesinde doku ve organlara oksijen aktarımından sorumludur. Alyuvar sayısı kan kaybına neden olan tüm olaylardan hızlıca etkilenir. Eritrosit*ler tam kan sayımında yer alan önemli bir değerdir ve anemiler, kanserler, zehirlenmelerde ilk bakılan değerlerdendir.
Alyuvarlarda bulunan Hemoglobin değeri de rutin olarak istenen testler arasındadır.
Alyuvar sayısı kişisel ve çevresel özelliklere göre farklı değerlerde olabilir. Erkeklerde alyuvar sayısı kadınlara göre daha yüksektir. Sigara içen ve yüksek rakımlarda yaşayan insanlarda da yine normal topluma göre alyuvar sayısı daha yüksek olarak görülür. Regl dönemindeki kadınlar ve ani kanama geçiren insanlarda ise alyuvar değeri normalden düşük olabilir.
RBC Normal Değeri Kaçtır?
RBC değeri yetişkin erkeklerde 1mm^3 başına 4,4-6 milyon, yetişkin kadınlarda ise 3,5-5,5 milyondur. Bu değerlerden üstte veya altta bulunması durumunda tam kan sayımındaki diğer ölçümler ile birlikte değerlendirilerek tanıya ulaşılmalıdır
RBC Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Alyuvar değerinin normal sınırlarından yüksek olması genelde alyuvar sayısında artmaya neden olan bir olayı gösterir ve bu duruma eritrositoz ismi verilir. Eritrositoz oluşum nedenine göre iki başlıkta incelenir.
Primer Eritrositoz
Eğer alyuvar sayısındaki artış kemik iliğindeki eritrosit üretiminin artışından kaynaklanıyorsa bu duruma primer eritrositoz denir.
Sekonder Eritrositoz
Alyuvar sayısındaki artışa başka dış faktörler neden oluyorsa bu duruma sekonder Eritrositoz ismi verilir. Bu duruma yol açan bazı nedenler şöyledir:
| Sigara kullanımı | Steroid kullanımı |
| Yüksek rakımda yaşamak | Dehidratasyon |
| Diüretik kullanımı | Solunum bozuklukları |
| Eritropoietin kullanımı | Gentamisin kullanımı |
| Bazı böbrek kanserleri (renal hücreli kanser (RCC)) | Kan ve kemik iliği kanserleri (lenfoma ve lösemi) |
RBC Yüksekliğim Varsa Ne Yapmalıyım?
Alyuvar yüksekliğiniz bulunması her zaman bir hastalıkla ilgili olmayabilir. Bu konuda size en iyi aile hekiminiz yardımcı olacaktır. Bu durumun nedeninin anlaşılmasında en önemli rolü doğru hastalık öyküsüdür. Gereksiz detaylardan uzak ancak detaylı bir hastalık öyküsü altta yatan nedeni hızlı bir şekilde aydınlatabilir.
RBC Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Alyuvar değerinin normal sınırlardan düşük olması durumu anemiye işaret eder. Bu durum aşağıdaki nedenlerden kaynaklanıyor olabilir:
- Yetersiz beslenme
- Ani kanama
- Çok sıvı alımı
- Enfeksiyonlar
- Kemik iliğinin baskılandığı durumlar
- Kronik hastalıklara bağlı olarak gelişen anemiler
- Kan yapımını baskılayan ilaçlar
Hemoliz: Alyuvarların yıkılması
RBC kan yapımının azalmasının yanında var olan kanın yıkımının artmasıyla da düşebilir. Bu duruma hemoliz adı verilir.
Hemoliz birçok sebepten kaynaklanabilir:
- Orak hücreli anemi
- Kan nakli sonrası
- Çeşitli genetik hastalıklar
- Gebelik
- Karaciğer ve böbrek hastalıkları
- Tiroid hastalıkları
- Kemoterapiler
Gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Hemolizin takibinde haptoglobulin* düşerken idrarda hemoglobin ve hemosiderin* görülür ve bilirubin* ve LDH‘ın kan değerleri yükselmiş olarak bulunur.
RBC Düşüklüğüm Varsa Ne Yapmalıyım?
Alyuvar değerlerinizde düşüklük bulunması her zaman bir hastalıkla ilgili olmayabilir. Bu durumun anemi veya başka bir nedenle ilgili olup olmadığını anlamak için aile hekiminize başvurup detaylı bir öykü ve temel laboratuvar tetkiklerini yaptırmanız gerekir.
RBC Yüksekliği ve Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?
RBC değeri vücutta meydana gelen birçok olaydan etkilenen bir ölçümdür ve bu yüzden tek bir yöntemle tedavi edilemez. Ani bir kanamadan kaynaklanacağı gibi lösemi nedeniyle de normal değerlerin dışına çıkabilir. Bu nedenle doktorunuza detaylı bir hastalık öyküsü sunmanız çok önemlidir. Alyuvarların normal değerlerinin dışına çıkmasının nedenini anlamak için başka testler de yapılmalıdır. Bu testlerin ardından neden saptanır ve altta yatan nedene göre bir tedavi uygulanabilir.
Paroksismal Noktürnal Hemoglobinemi yazımıza geçebilirsiniz.
İdrarda Kan (Eritrosit) Olması Normal Mi?
İdrarda normal eritrosit 0-3 arasında görülmelidir. İdrarınızda bu değerin üstünde alyuvar saptanmasına hematüri adı verilir. Bazen normal renkli idrarda da hematüri görülebilir, bu duruma mikroskopik hematüri denir.
RBC Yüksekliği Ne Anlama Geliyor?
RBC’nin yükselmesi kanın azalmasına cevap olarak veya bir kan veya kemik iliği hastalığının sonucu olarak görülür. Bu durumunda bir sağlık kuruluşunda ek testler yapılmalıdır.
Sigara RBC’yi Düşürür Mü?
Hayır, tam tersine sigara kullanımı akciğerlerdeki oksijen miktarını azalttığı için kandaki oksijen taşımasını arttırmak amacıyla vücut alyuvar üretimini arttırır.
Kanın Tamamı Alyuvar mı?
Hayır, kan plazma ve şekilli elemanlardan oluşur. şekilli elemanların %99’unu alyuvarlar oluşturur ve şekilli elemanlar kanın %45’ini, plazma ise %55’ini oluşturmaktadır.
Kaynakça NHC
