Merhaba!

Hesabınıza Giriş Yapın

Hesap Oluşturmak için Tıklayın
×
Hesap Oluştur

Aşağıdan hesap oluşturabilirsin.

Zaten bir hesabınız var mı? Giriş yap
×
Merhaba! Parolanızı sıfırlamak için eposta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin.
Giriş yapmak Tıklayın

Kronik Pankreatit Nedir ? Belirtileri Nelerdir ?

Kronik Pankreatit Nedir ? Belirtileri Nelerdir ?
Kronik Pankreatit Nedir ? Belirtileri Nelerdir ?

Pankreas hastalıklarından biri de iltihaplanma sorunudur. Pankreasınız iltihaplanmış olabilir mi? Bunu nasıl anlayacaksınız? Kronik Pantreatit Nedir? Tehlikeli midir? Buraya dikkat! Basit bir karın ağrısı deyip geçmeyin! Tedavi için geç kalırsanız kanser riski olabilir! Sizler için güvenilir doktorlardan bilgiler edindik. Karnınız ağrıyorsa bu yazıyı mutlaka okuyun!

Kronik Pankreatit Nedir?

Pankreatit, pankreasın iltihaplanmasını anlatır. Kronik ise bu hastalık tablosunun geri dönüşü mümkün olmayan şekilde kalıcı değişikliklere ve tahribata neden olduğunu ifade eder. Kronik pankreatit sonucunda pankreasın salgı kanalları başta olmak üzere yapısında ve salgı bezlerinde değişim olur. Bunun sonucunda pankreas görevlerini yerine getiremez. Pankreasın görevleri şu şekildedir;

  • Besinlerin sindirilmesinde görevli enzimleri salgılamak. (Özellikle yağların sindiriminde çok önemlidir.)
  • İnsülin ve Glukagon hormonları aracılığıyla vücudun şeker seviyesini ayarlar.
Kronik Pankreatit
Kronik pankreas görünümü

Kronik pankreatit ilerleyici bir hastalıktır. Uzun süreli hasar alımından dolayı yukarıda resimde görüldüğü gibi pankreas küçülebilir (atrofi), safra taşı tarafından pankreatik kanal tıkanabilir ve genişleyebilir. Tüm bu değişimler bir arada olabildiği gibi ayrı ayrı da gerçekleşebilir. Değişim başladıktan sonra geri dönüşümü yoktur.

Kronik Pankreatit Nedenleri Nelerdir ?

Kronik pankreatit nedenleri genel olarak enzim üreten hücrelerin tahribatı sonucunda üretilen enzimlerin protein oranını artırıp salgı kanallarında tıkaçlar oluştururlar. Bu durumun sonucu olarak yağ kanal tıkanıklığı veya pankreasta yağ birikimi görülür ve kendi kendini besleyen bir döngüye girilmiş olur. En sık görülen nedenler şu şekildedir;

  • Uzun süreli pankreatik kanal tıkanıklığı: Pankreas kanalı tıkalı olduğu zaman sindirim enzimleri bağırsağa geçememektedir. Tıkalı olan yerde enzimler birikir ve genişler orada bulunan dokuya hasar verir. En fazla görülen tıkanıklık sebepleri şunlardır;
    • En sık safra taşı sebep olmaktadır.
    • Pankreas veya çevresinde bulunan dokulardaki kitlelerde dışarıdan baskı uygulayarak kanalı tıkayabilmektedir.
    • Psödokist Akut pankreatit sonrasında çok sık görülmektedir. Normalde kendiliğinden geçmektedir. Ancak bazı kişilerde aşağıda görüldüğü gibi kanala baskı uygulamaktadır. Bunun sonucunda kanal tıkanabilir.
Kronik Pankreatit
Psödokist pankreas kanalına baskı uyguluyor.

  • Genetik : Genetik yatkınlık kanal yapısı, üretilen enzimlerin özellikleri ve bir çok farklı sebeple etkili olmaktadır. En fazla görülen genetik nedenler şu şekildedir;
    • Tropikal pankreatit özellikle Afrika ve Asya da görülen alt grubunda genetik zemin olan bir hastalıktır.
    • Kalıtsal pankreatit tripsinojen geni mutasyonlarına veya tripsin inhibitörünü kodlayan SPINK1 geni mutasyonlarına bağlı gelişmektedir.
    • Kistik Fibrozis CTFR geninde mutasyonlar sebebiyle oluşmaktadır. Mutasyonlar sonucunda salgılanan sıvılarda bikarbonat miktarı azalır ve salgıların akışkanlığı azalmaktadır. Bunun sonucu olarak pankreas kanallarında tıkaç oluşmaktadır.

Kronik pankreatite yakalananların ortalama yaşı 58 ve hastaların çoğunluğu erkektir.

  • Pankreas hücre hasarı sonucunda üretilen enzimler olması gerektiği gibi salgılanamaz. Bu durumda iltihaplanmayı arttırmaktadır. En sık görülen hücre hasarları şu şekildedir;
    • Alkol hücre hasarına sebep olmaktadır. Özellikle uzun süreli ve yoğun alkol kullanımı olan kişilerde görülme sıklığı çok fazladır. Ayrıca tek seferde fazla kullanılması durumunda akut pankreatit yapabilmektedir.
    • İlaçlar pankreas hücre hasarına sebep olabilir. Özellikle de östrojen ve tiazid grubu ilaçlar daha sık yapmaktadır.
    • İdiyopatik (Sebebi bilinmeyen) Modern tıbbın ilerlemesine rağmen bilgilerimiz yeterli seviyede bulunmamaktadır. Kronik pankreatit olan her 10 kişiden 4 ‘ünün sebebi bilinmemektedir. Yani idiyopatik kaynaklıdır.

Kronik Pankreatit Belirtileri Nelerdir ?

Kronik pankreatit belirtileri salgılanan enzimlerin bağırsağa ulaşamaması sonucunda ortaya çıkanlar ve pankreasta oluşan iltihaplar olmak üzere iki sınıfa ayrılabilir. İltihap gelişmesinin akut pankreatitten farklı yanı kendini sınırlaması ve zamanla geçmesidir. Bu yüzden aralıklı ataklar şekilde seyretmektedir. Şiddetlenirse akut pankreatit olabilir.

İltihap gelişmesi sonrasında en fazla görülen belirti ağrıdır. Ağrıya bulantı ve kusma eşlik edebilir. Bu ağrı sağ ve sol kaburgaların hemen altında başlayıp sırta yayılan bir ağrıdır.

Kronik Pankreatit
Kronik pankreatit ağrısı sırta yayılmaktadır.

Salgılanan enzimlerin bağırsağa ulaşamaması veya düzgün salgılanamaması sonucunda çok sayıda belirti oluşmaktadır. Bunlardan en fazla görüleni sindirim enzimleri kaynaklıdır. Örneğin yağ sindirimi pankreastan salgılanan lipaz sayesinde olmaktadır. Eksikliğinde şunlar görülebilir;

  • İshal (Parlak, kötü kokulu ve yağlı)
  • Kilo kaybı
  • Karın krampları ve hazımsızlık

Pankreastan salgılanan diğer önemli salgı ürünleri ise İnsülin ve Glukagon ‘dur. Bunlar kandaki şeker seviyesini ayarlamaktadır. Düzgün salgılanamaması sonucunda ise aşağıdaki durumlara bağlı belirtiler görülebilir.

  • Tip 1 Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı)
  • Hipoglisemi (Kan şekerinin düşüklüğü)

Kronik Pankreatit Tanısı

Kronik pankreatit tanısı ileri derecede klinik şüpheyi gerektirir. Şüphelenilen kişilerde tanıyı koymak için fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. Bu yöntemlerde bakılan ve değerlendirilen noktalar aşağıda detaylı şekilde anlatılmaktadır.

Fizik Muayene

Kronik pankreatit olduğu düşünülen kişide ilk yapılması gereken karın bölgesine baskı yaparak hassasiyeti değerlendirmektir. Hassasiyet değerlendirilmesi yaparken ateş, tansiyon ve nabız kontrol edilmelidir. Genellikle hastalarda hassasiyet vardır ve ateş ılımlı yüksek olarak ölçülmektedir.

Laboratuvar Testleri

Laboratuvar testleri çok çeşitli olabilir. Ancak en sık ve ilk kullanılan test amilaz testidir. Amilazın hafif yüksek olması beklenmektedir. 5 katından fazla artış akut pankreatiti düşündürür. Ancak hastalığın son dönemlerinde ileri derecede hücre hasarı nedeniyle enzimlerde yükselme görülmez.

Pankreasın düzenli çalışmasını göstermesi ve hastalığın durumunu anlamak için kanda bazı maddelere bakılması gerekmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır;

  • Kan şekeri
  • Beyaz kan hücreleri
  • Kalsiyum
  • Albumin

En duyarlı test sekretin ve CCK (kolesistokinin) ile provake edilmiş pankreas salgısının analizidir. Kronik pankreatit düşünülen hastada ilk yapılacak testtir. Bentiromid ise spesifitesi çok yüksek olduğu için değerli bir testtir. Bu test sadece pankreas yetmezliğinde bozuktur.

Görüntüleme Yöntemi

Kronik Pankreatit
Direk grafide pankreatit kalsifikasyonları

Görüntüleme yöntemi olarak genellikle BT kullanılmaktadır. Direk grafi (röntgen) ile pankreasta meydana gelen kalsifikasyonlar yukarıda görüldüğü gibi görülebilir. BT’de pankreas kanalında genişleme, kalsifikasyonlar ve pankreas dokusunun küçülmüş veya büyümüş hali görülebilir.

Kronik Pankreatit
Pankreatit kalsifikasyonların BT’de görünümü

Kronik Pankreatit Tedavisi

Kronik pankreatit tedavi edilebilen bir hastalık değildir. Belirtilere yönelik ve hastalığın daha ileriye gitmemesi amacıyla tedavi uygulanır. Bu amaçla diyet ve yaşam değişikliği, ilaç ve girişimsel yöntemler uygulanmalıdır.

Diyet ve Yaşam Tarzı Değişimleri

Diyet ve yaşam tarzı değişimleri kronik pankreatiti olan kişiler için olmazsa olmaz konuların başındadır. Pankreas hasarı yüzünden ağır gıdalardan ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Günde 3 öğün yerine 6 öğün yenmesi gerekmektedir. Uzun yağ asitleri yerine orta zincirli yağ asitleri içeren yiyecekler tüketilmesi önerilir. Bunlar şu şekildedir;

  • C6 – Caproic Asit (Kaproik Asit) Tereyağı ve peynirlerde bulunur.
  • C8 – Caprylic Asit (Kaprilik Asit) hindistancevizi ve palmiye yağında bulunur.
  • C10 – Capric Asit (Kaprik Asit) hayvansal yağlarda, sütte, palmiye ve hindistancevizi yağında bulunur.
  • C12 – Lauric Asit (Laurik Asit) Hindistan cevizi ve hurma çekirdeği yağında bulunmaktadır.

Bu yağlar orta zincirli yağlardır ve sindirimi için pankreas enzimlerine ihtiyaç duymazlar. İnce bağırsağa ulaştıklarında yağ asidi formunda oldukları için doğrudan emilirler.

Yaşam tarzı değişimlerinin başında alkol kullanmamak vardır. En sık pakreatit sebeplerinden olan alkolün kullanılmaması gerekmektedir. Alkol yasağının yanında sigara da kronik pankreaitit hastalarına yasaktır. Hastalığın daha kötüye gitmemesi için yaşam tarzı değişikliğinin yapılması şarttır.

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisinde en fazla ağrı kesici kullanılır. Bu kişiler ara ara ataklarla gelen karın ağrıları için uzun süredir ağrı kesici kullanmaktadır. Bu sebeple ağrı kesicilere karşı alışmış oldukları için güçlü ağrı kesicileri verilmesi gerekmektedir. Sindirim enzimleri sağlıklı salgılanmadığı için hazımsızlık şikayetine karşı mide koruyucu ilaçlar hazımsızlık şikayetine yönelik kullanılır.

Girişimsel Yöntemler

Girişimsel yöntemler arasında ERCP ilk kullanılan yöntemdir. ERCP hem tanı hem tedavi yöntemidir. Aşağıda görüldüğü gibi ağızdan bir boru ile mide geçilir ve borunun ucundaki kamera sayesinde pankreastaki hasarlı alan gözlenir. İşlemi yapan doktor eğer çıkarılma ile geçecek düzeyde olduğu kanaatine sahip olduğu zaman pankreatik kanalları açar.

Kronik Pankreatit

Cerrahi girişim en son çare olarak kullanılmaktadır. Çünkü pankreas başta insülin gibi hayati hormonları ve enzimleri salgılamaktadır. Eğer ameliyat yapılırsa ve tamamı çıkarılırsa düzenli olarak pankreas enzimlerini içeren hap kullanılması gerekmektedir. Ömür boyu hap kullanmak ise hayat kalitesini olumsuz etkilemektedir. Ancak bazı durumlarda ameliyat yapılması gerekmektedir. İşte o durumlar şöyledir;

  • Herediter pankreatit tanısı konması
  • Pankreas kanseri şüphesinin yüksek olması
  • Ağrı kesicilerle ağrının dinmemesi

Stilex Jel Krem yazımız dikkatinizi çekebilir.

Kronik Pankreatit Hastalarının Sordukları Sorular

Kronik pankreatit hastasıyım diyen kişilerin ve yakınlarının en sık sordukları sorular kısa soru cevap tarzında yer almaktadır.

Kronik Pankreatit Kansere Dönüşebilir Mi ?

Kronik pankreatitin bir alt seçeneği olan herediter pankreatitte her 10 hastadan 4 kişide kanser gelişmektedir. Ancak diğer pankreatitlerde kansere dönüştüğüne dair bir bulgu yer almamaktadır.

Kronik Pankreatit Geçer Mi ?

Kronik pankreatit tedavi edilebilir bir hastalık değildir. Kronik pankreatit tedavisindeki amaç hastanın şikayetlerini kontrol altına alarak yaşam kalitesini yükseltmektir. Hastaların yaşam kalitesini en fazla bozan ve en sık görülen şikayet ise karın ağrısıdır. Kronik pankreatit tedavisi uzun ve zor bir süreçtir.

Kronik Pankreatit Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kronik pankreatit hastalarında bulantı, kusma, hazımsızlığa ek olarak kötü kokulu dışkılama ve hızlı kilo kaybı görülmektedir. Tedavi edilmediğinde daha ciddi sonuçlara yol açarak böbrek ve kalp gibi organlarda bozulmalara sebep olabilir. Daha da kötüsü kansere dönüşme ihtimali vardır.

Kaynak : WebMd