Anjioödem göz, dudak, dil, gırtlak, cinsel organ gibi yumuşak dokularda görülen renksiz yoğun şişlikler olması durumudur. Şişlikler kaşıntılı olabileceği gibi kaşıntı hissinin görülmediği durumlar da olabilir. Şişlikler yüzde olduğunda kişinin yüzünün yapısını değiştirecek kadar büyük olabilir.
Bu hastalığın en önemli özelliği ise hava yolunu kapatabilmesidir. Havayolunda görülmesi ölümcül olabilir. Bu kişilerin çoğunda bir alerji öyküsü vardır ve ataklar bu alerjene(alerjiyi tetikleyen uyaran)bağlı gelişir. Peki kaç tipi vardır? Bu tiplerin neler olduğunu ve nasıl tedavi edildiğini yazımızın ileriki bölümlerinde bulabilirsiniz.
Anjioödem Nedir?
Anjioödem genellikle derinin alt tabakasında oluşan, ayrıca solunum ve sindirim sisteminde geçici, bölgesel şişliklerle (ödem) karakterize bir durumdur. Çoğunlukla yüz, dil, gırtlak, dudakta görüldüğü gibi, alt ve üst uzuvlarda, cinsel ve iç organlarda da görülebilir. Hastaların büyük bölümünde hayati bir risk oluşturmayan bu hastalık, yoğun bir şekilde tetiklendiği zamanlarda ölümcül olabilir ve acil tedavi gerektirir.
Anjioödem Belirtileri Nelerdir?
Anjioödemin en yaygın belirtisi yumuşak dokularda şişmedir. En sık gözler, dudaklar ve dilde görülmekle birlikte tüm uzuvlar hatta cinsel organda da şişme görülebilir. Deri yüzeyinde kaşındıran şişkinlik ve kızarıklıklarla (ürtiker) görüldüğü gibi deride herhangi bir belirti olmadan da görülebilmektedir. Diğer yaygın semptomları şu şekildedir:
- Baygınlık hissi
- Karın ağrıları
- Nefes darlığı (ağır vakalarda havayolunun tamamen kapanması)
- Ağır vakalarda ani kan basıncı düşüşü
Eğer nefes almakla ilgili bir sorun yaşanıyorsa acilen ambulans çağırılmalı veya acil servise başvurulmalıdır. Eğer havayoluna etki ediyorsa ölümcül olabilir.
Anjioödemin Tipleri Nelerdir?
Anjioödemin birçok oluşma nedeni bulunmaktadır ve bu nedenlere göre hastalığın ilerleyişi ve tedavisi çok farklılaşmaktadır. bu nedenle altta yatan ve oluşturan nedenlere göre çeşitli tiplere ayrılır. Bu tipler şu şekildedir:
Alerjik Tip
Alerjik Anjioödem en sık görülen tipidir. Sıklıkla vücudumuzun yiyecek, ilaç ve diğer alerji nedeni maddelere verdiği tepkiden kaynaklanır. En yaygın nedenleri şu şekildedir:
- Lateks (eldivenlerde, bazı balon, silgi gibi maddelerde bulunabilir.)
- Yer fıstığı
- Böcek sokması
- Antibiyotik ilaç kullanımı
- Kabuklu deniz canlıları
- Böcek ısırıklar
Alerjik Olmayan İlaç Kaynaklı Tip
İlaç kaynaklı Anjioödem bir kişinin duyarlılığı bulunan bir ilacı kullanmasından dolayı oluşur. Alerjik tipten deride şişkinlik ve kaşıntı olmamasıyla ayrılır. En sık ikinci sebeptir. Bu tipe en sık ACE inhibitörü ilaçlar neden olmaktadır.
Herediter (ailesel) Tip
Herediter (ailesel) Anjioödem aileden hastaya genetik olarak geçen bir enzim eksikliğinden kaynaklanır. Bu eksiklik bağışıklık sisteminin doğru çalışmasını önler ve ataklar oluşur.
İdiyopatik Tip
İdiyopatik tip altta yatan nedenin bulunamadığı durumlarda görülmektedir. Tüm vakaların %40 kadarı bu grupta değerlendirilmektedir. Bu tip için genel bir düzen yoktur.
Edinilmiş Tip
Edinilmiş tip çoğunlukla bir enfeksiyon veya hastalık sonrasında görülmektedir. Bu hastalık sıklıkla Lupus (SLE) ’tur. Nadiren Lenfoma ve Lösemi ardından da görülebilmektedir. Lupus gibi birçok Otoimmun hastalık da bu tipe neden olmaktadır.
Anjioödem Nasıl Tedavi Edilir?
Hafif şikayetleri bulunan kişiler tedaviye ihtiyaç duymayabilir, ancak daha ileri belirtileri bulunan hastalarda ilaç tedavisi ani şişmeyi önlemek ve azaltmak amacıyla kesinlikle uygulanmalıdır. Bu amaçla uygulanan ilaçlar şunlardır:
- Epinefrin (Epipen), ani alerjik bir reaksiyondan dolayı oluşmuşsa
- Eğer altta yatan neden bilinmiyorsa allerset (allerset linki) gibi antihistaminik ilaçlar tercih edilmektedir.
- Prednizon gibi kortizon içeren ilaçlar
Herediter Anjioödemde tedavi
Eğer herediter Anjioödem varsa entübasyon veya cerrahi bir operasyon gerçekleştirilmesi gerekebilir. Ayrıca hasta şu seçenekler ile de tedavi edilebilir:
- C1 inhibitorü konsantreleri
- Kalbitor (ecallantide) (Kallikrein inhibitorü)
- İcatin (bradikinin-resepör antagonisti)
İlaç Kaynaklı Anjioödemde Tedavi
Eğer bu hastalığa bir ilaç neden olmuşsa ilacı doktorunuza danışmadan bırakmayın. Doktorunuz ilacın sağlıklı bir alternatifini size reçete edecektir. Hamileyseniz tedavinizin tamamı doktor ile irtibat halinde devam ettirilmelidir. Anjioödemin güncel uzun süreli tedavisi çoğunlukla C1 inhibitörlerini içermektedir. Bu tedaviler dışında hastalığın tekrar etmesini önlemek amacıyla çeşitli önlemler alınabilir. Durumu kontrol altında tutulabilen kişilerde şu yaklaşımlar da yararlı olmaktadır:
- Eğer mümkünse şişmeye neden olan maddelerden uzak durulmalıdır.
- Soğuk ve ıslak kompreslerle cildi rahatlatmak ve kaşımamak
- Deriyi daha çok tahriş etmemek için rahat, geniş pamuklu kıyafetler giymek
Kimler Anjioödem İçin Risk Altında?
Anjioödem için belirlenmiş risk faktörleri her hasta için ortak olmayabilir, alerjik öyküsü olan her kişi için alerjisine bağlı olarak riskler değişmektedir ancak en sık risk faktörleri şu şekildedir:
- 65 yaşından büyük olmak
- ACE inhibitörü* ilaçlar kullanma
- Daha önceden bir kalp rahatsızlığının bulunması
- Sigara kullanmak
- Kadın olmak
- NSAİİ (steroid olmayan antienflamatuarlar) kullanmak
- Daha önceden alerji veya bu hastalık öyküsü olması
- Ani sıcaklık değişimlerine maruz kalmak
- Stresli yaşam
Anjioödem Tanısı Nasıl Koyulur?
Bu hastalığın teşhisinin koyulmasında en önemli basamak detaylı ve iyi alınmış bir hastalık öyküsüdür. Öykünün sorgulandığı sırada şişkinlik ve deri kızarıklıklarının öyküsünün doğru verilmesi teşhis için çok önemlidir. Fizik muayenede nefes alış verişlerin dinlenmesi de çok önem arz eder.
Eğer yakın zamanda sizde alerjiye neden olmuş bir maddeye maruz kalmışsanız doktorunuza söylediğinizden emin olun. Bu sizin hastalığınızı doğru tanılayan kilit bilgi olabilir. Bu öyküye ek olarak laboratuar testleriyle de tanıya ulaşılır. Bu laboratuar testleri C1 esteraz inhibitörü* ve kompleman* proteinlerin seviyesinin (özellikle C2 ve C4 komplemanları) ölçümüdür. Bu proteinlerin seviyeleri hastalığın ilerleyişini öngörmek için de çok önemlidir.
Akne ile ilgili doğru bilinen yanlışları sizin için derledik. Okumaya Akne Tedavisi yazımızla devam edebilirsiniz.
Anafilaksi Nedir?
Anafilaksi hayatı tehdit eden ciddi ve ani bir alerjik reaksiyondur. Anjioödeme neden olabilir.
Anjioödem Ölümcül Mü?
Birçok kişi için 1-2 gün içerisinde kaybolan basit bir rahatsızlıktır, ancak ani şişme atakları özellikle havayolu ve dilde olduğu zaman ölümcül bir hal almaktadır.
Anjioödem ve Ürtiker Arasındaki Fark Nedir?
Birbirine benzeyen iki alerjik durumdur. Ürtikerin deri altında ve çok daha genişi kaşıntısız şekline benzer.
Kaynakça: Mayoclinic.org
