Üremik ensefalopati akut veya kronik böbrek yetmezliği nedeniyle metabolik atıkların (üre) vücuttan uzaklaştırılamamasıyla oluşan bir klinik tablodur. Bilinç bulanıklığı, ellerde titreme, bayılma, nöbet gibi belirtiler ile ortaya çıkabilir. Tanısının acilen koyulması gerekmektedir. Tanı konulduktan sonra tedavisinde acil diyaliz gerekebilir, eğer geç kalınırsa ciddi sonuçlar gelişebilir ve ölümle sonuçlanabilir.
Yaşam tarzında iyileştirmelerle beraber bu durumun gelişmesi önlenebilmekle beraber rutin bir şekilde doktor kontrolünde çeşitli ilaçlara devam edilmeli, beslenme düzenine ve günlük olarak tüketilen su miktarına dikkat edilmelidir.
Üremik Ensefalopati Nedir ?
Üremik ensefalopati altta yatan akut veya kronik böbrek yetmezliği sonucu kanın temizlenmesi işleminde atılması gereken metabolik atıkların (üre) kan yoluyla beyinde toksik etki yapması durumudur. Bu atıkların toksik etkileri beyin hücrelerinin kaybıyla beraber geniş bir klinik tablo ve belirtiler dizisi oluşturur.
Üremik Ensefalopati Belirtileri Nelerdir ?
Üremik ensefalopatinin belirtileri çok fazla sayıda olmakla beraber çoğu tüm vücudu etkileyen şekilde ortaya çıkar. Böbrek tarafından temizlenemeyen kandaki toksik atıklar beyin hücrelerini etkileyerek bu belirtileri oluştururlar. Hasta kişinin bilincinde çeşitli bozukluklar meydana gelir. Bu nedenle kişi tedavi olmaktan çekinebilir, düşüncelerinde bulanıklık ve tutarsız davranışlar sergileyebilir. Bu belirtilerden öne çıkanlar şunlardır :
| Genel Belirtiler | Böbrek Yetmezliği ile İlişkili Belirtiler | Beyin Hasarı Nedeniyle Oluşan Belirtiler |
| Kilo kaybı | İdrar miktarında azalma | Bilinç bulanıklığı |
| Bulantı | İdrar yaparken kan gelmesi (hematuri) | Konuşma bozukluğu |
| Yorgunluk | Yan ağrısı | Reflekslerde bozulma |
| Kas Ağrıları | Ödem | Gözlerde kayma (nistagmus) |
| Günlerce sürebilen yemek yememe (anorexia) | Nöbet | |
| Koma |
Üremik Ensefalopati Tanısı Nasıl Konulur ?
Üremik ensefalopati acil bir tablodur, hızlıca tanısının konulması gerekmektedir, tanı hastanın belirtileri ve fizik muayene ile konulmaya başlanır. Ancak böbrek yetmezliği nedeniyle değişen kanın içeriğinin analiz edilmesi ve gerekirse normale döndürülmesi gerekir. Ek olarak beyinde etkilenen bölgelerdeki hasar durumu da incelenmelidir.
Tüm bunlar için aşağıdaki testler ve görüntüleme yöntemleri istenebilir :
Testler
- Tam kan sayımı, kandaki hücrelerin metabolik atıklardan (üre) etkilenme durumu görüntülenebilir.
- Kan biyokimyası, kandaki toksik madde (üre) miktarını belirlemede kullanışlıdır. Kan üre nitrojenin yükselmiş olması oldukça önemli bir bulgudur, normal değerleri 7-30 mg/dl’dir bu durumlardaki hastalarda genelde >30 mg/dl’dir. Ayrıca kan içeriğindeki bozulmanın en iyi göstergesidir.
- İdrar biyokimyası ve analizleri, böbrek hasarını, yetmezliğini göstermede oldukça yararlıdır Glomeruler filtrasyon hızı böbrek yetmezliği durumunu en iyi gösteren belirteçlerdendir.
Görüntüleme Yöntemleri
- Ultrason, böbrek yetmezliğinin yeni mi geliştiğini yoksa daha önceden de var olup olmadığını göstermede yararlıdır.
- Beyin Bilgisayar Tomografisi ve MR, metabolik atıkların belirli bölgelerde bıraktığı hasarın incelenmesinde yararlıdır.
Üremik Ensefalopati Tedavisi Nedir ?
Üremik ensefalopati tedavisi temel böbrek görevlerini yerine koyma üzerinden ilerler. Bozulan kan içeriğinin düzeltilmesi için bazı ilaçlar kullanılması gerekir. Eğer kan içeriğinin düzeltilmesi veya metabolik atıklarının uzaklaştırılması sağlanamazsa acil diyaliz işlemi gerekebilir. Genel tedavisinde kullanılan ilaçlar ve diyaliz yöntemleri şu şekilde sıralanabilir :
Yerine Koyma Tedavileri
- Fosfat bağlayıcı ajanlar, kandaki fosfat moleküllerini kendilerine bağlayarak
- Kandaki kalsiyum yetersizliği nedeniyle yerine koyma tedavisi
- Beslenme düzeninin kişinin hastalık durumuna göre düzenlenmesi
- Böbreğin normal görevleri arasındaki eritropoetin (epo) sentezi bu hastalarda yapılamayacağı için, eritropoetin hormonunun dışarıdan verilmesi gerekebilir.
Diyaliz Tipleri
- Hemodiyaliz, klasik diyalizdir. Kişinin düzenli olarak hastaneye giderek diyaliz olması gerekmektedir.
- Periton diyalizi, karın içerisinden kişinin kendisinin bile yapabileceği bir tür diyaliz yöntemidir. Kullanım kolaylığı ve hayata daha uyumlu olması nedeniyle genç bireyler, öğrenciler, çalışma hayatındaki kişiler bu yöntemi tercih edebilirler.
Eğer gerekirse böbrek nakli için listeye alınması önerilir.
Eğer Tedavi Edilmezse Gelişebilecek Durumlar
Üremik ensefalopati acilen tedavi edilmesi gereken bir tablodur eğer tedavi edilmezse ciddi sonuçları oluşabilir, koma ve hatta ölümle sonuçlanabilir. Bu durumlar şu şekilde sıralanabilir :
- Asidoz, kanın içeriğinde çok yüksek miktarda asit bulunmasıdır.
- Kansızlık (anemi), halsizlik, yorgunluk ve nefes darlığına neden olur.
- Kandaki potasyum içeriğinin artmasıyla kalp krizi riski gelişebilir.
- Malnütrisyon dediğimiz vücudun adlığı besinleri yeterince kullanamaması, gelişebilir.
- Böbrek yetmezliği yüzünden gelişen akciğer ödemi, nefes darlığına ve yan ağrısına neden olur.
- D vitamini ve kalsiyum yetersizlikleri nedeniyle kemik kırıkları meydana gelebilir.
Üremik Ensefalopati Gelişmesinin Engellemesi İçin
Üremik ensefalopati gelişmesinin engellenmesi için böbreklerin kanı normale en yakın şekilde temizlemesi gereklidir. Doktora düzenli olarak görünmek ve böbrek hasarının yakından takibi yapılmalıdır. Genel olarak tavsiye edilen davranışlar şunlardır :
- Düzenli olarak kan basıncı (tansiyon) ölçümü
- Doktorun tavsiye ettiği ilaçların düzenli bir şekilde kullanılması
- Beslenme düzeninin bir diyetisyenle görüşülerek ayarlanması
- Düzenli bir egzersiz rutini ile yaşamak
- Sigarayı bırakmak
- Doktorun tavsiye etmediği reçetesiz ilaçların kullanılmaması, ”şifalı ot” adı altında satılan ancak böbreklere oldukça hasar veren ürünlerin tüketilmemesi
Konfüzyon (Bilinç Bulanıklığı) yazısı ilginizi çekebilir.
Üremik nöropati nedir ?
Böbrek yetmezliği nedeniyle gelişen üremik ensefalopati ile oldukça bağlantılıdır, sinir sistemini etkiler. Karıncalanma, uyuşma, yanma – donma hissi ile seyreden bir hastalıktır.
Bol su içmek üreyi düşürür mü ?
Bol su içmek böbrek tarafından süzülmesi gereken sıvı miktarını arttıracağı için bir miktar düşürse de düzenli olarak su içilmesi önerilse de mutlaka doktorun size önerdiği miktarlarda su içiniz.
Kandaki üreyi ne yükseltir ?
Kandaki üreyi yükselten asıl etkenler arasında dolaşım sorunları, aşırı spor yapmak, enfeksiyonlar, yeterince su içmemektir.
Üre hastaları neler yememelidir ?
Kandaki üreyi arttıran yiyecekler arasında en sık; tuz ve tuzlu yemekler, konserve yiyecekler, salamura, sucuk, sosis, kuruyemiş gibi yiyeceklerdir. Üre hastaları bu yiyecekleri yememelidir.
Kaynak: www.ncbi.nlm.nih.gov
