Narsistik kişilik bozukluğu sağlıksız bir düşünme, işleyiş ve davranış tarzına sahip olunan zihinsel bozukluklardan bir tanesidir. Tüm kişilik bozukluklarında kendine özgü düşünce ve davranış tutumları bulunmaktadır. Narsistik kişilik bozukluğu ise kendini beğenme ve üstünlük duygularının ön planda olduğu kişilik bozukluğudur.
Peki herhangi bir narsist söylemde bulunanlar, başkalarını sürekli eleştirenler ya da kendinde herhangi bir eksik olduğunu kabul etmeyenler hasta mı kabul edilir? Narsist kişiler insani ilişkiler de nasıl problemlerle karşılaşırlar? Tedavisi var mıdır? Bu soruların cevabına ek olarak Narsistik Kişilik Bozukluğu testini ve daha fazlasını yazımızda bulabileceksiniz.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir ? Narsist Kime Denir ?
Narsistik Kişilik Bozukluğu temelinde empati eksikliği olan kişinin kendi önemini abartılı bir şekilde hissettikleri zihinsel bozukluktur. Her insan önemlidir ve saygıyı hak eder. Dikkat çekme ve kendine hayranlık duyma hislerinin aşırıya kaçması bunun artık bir kişilik bozukluğu olduğunu gösterir.
Narsistik kişilik bozukluğu olan insanlar dışarıdan bir takım anormal beklentilere sahip olabilir. Örneğin kendisinin yanında başka biri övüldüğünde mutsuz hisseder hatta bazen hiçbir şey olmamışken dahi övgü bekler. Sürekli dikkatleri üstünde tutmak, ilgi görmek ve kendinden bahsettirmek ister. Ancak bu aşırı özgüven sadece bir maskedir. Bu maskenin arkasında en küçük bir eleştiriyi dahi kaldıramayan kendisine saygısını herhangi bir sebeple yitirmiş bir kişi vardır.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nasıl Bir Kişilik Bozukluğudur ?
Narsistik kişilik bozukluğu, son sınıflandırmalara göre kişilik bozuklukları arasında B tipi bozukluklar arasındadır. Bu grupta narsistik bozukluğa ek histriyonik, borderline ve antisosyal kişilik bozuklukları da vardır. Toplumda oranı %5 civarlarındadır. Bu grup kişilik bozukluklarının ortak özelliği duygusal ve dürtüsel olmalarıdır.
Narsistik Kişilik Bozukluğu bu grupta yer alan bir rahatsızlıktır. Kendilerini herkesten üstün görürler ve mükemmel olduklarını düşünürler. Bu düşünceler herkeste aynı şiddette bulunmaz. Aşağıdaki tabloda Narsistik kişilik bozukluğu tipleri verilmiştir.
| Teşhirci Narsistik Bozukluk | Gizli Narsistik Bozukluk | Değersizleştirici Narsistik Bozukluk |
| Çocukluk yaşta ebeveynleri tarafından çok büyük beklenti yüklenen insanlarda gelişmesi muhtemeldir. | Ebeveynleri tarafından bastırılmış çocuklarda görülür. İtaatkar bir şekilde yetiştirilmişlerdir. Kolay kolay hayır diyemezler. Kırılgan yapılıdırlar. Kendilerini çok eleştirirler. | Çocuğun bazı dışavurumları saldırganlıkla karşılanmıştır. Bu sebeple şiddete meyillidirler. Büyüyünce lider konuma gelirlerse yıkıcı bir güce dönüşmektedirler. |
Narsist Ne Demek ? Aynı Anlamda Kullanılabilir mi ?
Narsist kişinin benliğine duyduğu bağlılık ve hayranlık demektir. Herkeste kendi özgüvenini sağlamak ve sağlıklı ilişkiler kurabilmek için bir miktar olması sağlıklıdır. Mutlu olabilmek için insanın kendisini sevmesi, kendine olan saygısını yitirmemiş olması gerekmektedir.
Buna karşın kendine hayran olmak ve başkalarından üstün olduğunu düşünmek farklı bir durumdur. Eğer bu düşüncelerin dozu arttıysa ancak o zaman bir kişilik bozukluğuna dönüştüğünden şüphe edebiliriz. Bu durum günlük hayatı etkilemeye başlamışsa, ilişkilerimiz ve günlük işlerimiz aksıyorsa dozu kaçırdığımız söylenebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir ?
Narsistik kişilik bozukluğunun belirti ve semptomları ve semptomların şiddeti değişiklik gösterir. Bozukluğu olan kişiler şunları yapabilir:
- Birincil belirti kendisinin diğer insanlardan önemli olduğuna inanmasıdır.
- İnsanların yerine kendini koymak istemezler ve empati yapamazlar.
- Dışarıdaki insanlar tarafından amiyane tabiriyle kendini beğenmiş ve kibirli olarak algılanırlar.
- Belirgin bir üstünlük düşüncesi vardır. Herkesin onları kıskandığını düşünürler.
- Her şeyin en iyisini hak ettiklerine emindirler.
- İstekleri uğruna diğer insanları kullanmakta bir beis görmezler.
- Düşünceleri ve fantezileri başarı, güç ,deha ve mükemmellik üzerinedir.
Yukardaki isteklerini yapamadıklarında veya diğer insanlar onların normal olmayan beklentilerini karşılamadıkları zamanlar öfkelenebilirler. Bunun gibi bazı durumlarda verdikleri tepkiler aşağıdaki gibi olabilmektedir:
- Yeni bir ortama girdiklerinde yada bir stresle karşılaştıklarında sürprizlere açık bir ortam olduğu için rahat hissetmezler.
- Mükemmel olmayan şeyler onların duygu durumlarını düşürebilir.
- Kendilerine göre aşağı olarak algıladıkları insanlarla muhatap olmak istemezler. Bir iletişim kurmak zorunda kalırlarsa onları küçümserler.
Narsistik Kişilik Bozukluğundan Şüpheleniyorsanız Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir ?
Narsistik kişilik bozukluğu belirtilerini aslında çevremizde sık tanıklık ettiğimiz davranışlara benzemektedir. Hatta belirtiler kendinizden şüphe etmenizi sağlayabilir. Bu davranışlar sadece hastalık düzeyine çıkarsa bir psikiyatrik görüş almanız gerekmektedir.
- Eğer bahsedilen belirtiler sizler ile çevreniz arasındaki iletişimi kötü etkiler ve uyumu bozuyorsa,
- Veya yakınmalar sizin günlük hayatınızı etkiliyor ve iş, okul gibi çalıştığınız ortamlardaki performansınızı etkiliyorsa
Kendinizde ya da bir yakınınızda bu düzeyde zihinsel bozukluk düşünüyorsanız bir profesyonel tarafından değerlendirilmeniz tavsiye edilir.
Narsistik kişilik bozuklukları tedaviye direnç gösterebilirler. Kendi düşünce yapılarında bir sorun olduğunu kabullenmeleri zor olabilir. Eleştiriye karşı zaten dirençli olan yapıları savunmaya geçebilir ve yardım almayı reddedebilirler.
Psikiyatrik destek ya da tavsiye almak günlük hayatınızı kötü etkileyen otomatik düşünce haline getirdiğiniz bu tutumlardan kurtulmanızı sağlayabilir, kendinizi daha çok sevmenize sebep olabilir ve ya en azından aklınızdaki şüphelerin ortadan kalkmasını sağlayabilir.
Hareketlerinin ve düşüncelerinin temelinde arkalarda kalmış kıskançlık, güvensizlik ve aşağılık kompleksi yatar.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kişilik bozukluklarının nedenleri çok karmaşık etkiler sebebiyle oluştuğu düşünüldüğü için tam açıkça bilinmemektedir. Bu durum narsistik kişilik bozukluğunda da geçerlidir. Aşağıda bir takım ilgisi olduğu düşünülen nedenler açıklanmıştır:
Sosyal Çevre: Ailesi ile beraber büyüdüğü çevre kastedilir. Çocuğun bu çevreden birine aşırı hayranlık duyması ya da çocuğa ebeveynlerinin yüklediği aşırı eleştirinin neden olduğu düşünülür.
Genetik: Ebeveynlerimizden aldığımız genetik miras çok çeşitli hastalıklarda karşımıza çıkabilmektedir. Psikiyatrik hastalıkların da genetik alt yapısı olduğu bilinmektedir.
Beyindeki yapısal farklılıklar: Beynimizin düşüncelerimizin olgunlaştığı yerdir. Buradaki kimyasal veya yapısal farklılıklar kişilik bozukluğu oluşturabilmektedir.
Risk Faktörleri Nelerdir ?
Narsistik kişilik bozukluğu risk faktörleri nedenlere paralellik göstermektedir. Bazı araştırmacılar biyolojik olarak savunmasız çocuklarda aşırı korumacı veya ihmalkar ebeveynlik tarzlarının etkisi olabileceğini düşünüyor.
- Erkek Cinsiyet :Erkeklerde kadınlara göre daha fazla görülmektedir.
- Genç Yaş: Özellikle gençlerde ve erken yetişkinlik dönemlerinde görülür.
- Riskli Aile Yapısı
- Biyolojik ve Genetik Yatkınlık
Bazı çocuklar narsist davranışlar gösterebilirler. Bu ilerde kişilik bozukluğuna dönüşecek anlamına gelmez. Örneğin 2 yaşındaki çocuklar her şeyin onların olduğunu iddia edebilirler.
Narsistik Kişilik Bozukluğunu Önlemek Mümkün Mü ?
Narsistik kişilik bozukluklarının nedeni tam olarak bilinmemesi önlem almayı zorlaştırsa da aşağıda birtakım önlemler sıralanmıştır:
- Erken teşhis konması istenmeyen sonuçların önüne geçilebilmesi için önemlidir. Rahatsızlığın ilerlemesi engellenmeye çalışılır.
- Kişilik bozuklukları çoğunlukla çocukluk çağındaki yaşadıklarımızla ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple ebeveynlerin bilinçlenmesi çok önemlidir. Çocuğunuzdan istediğiniz size basit gelen istekler onlar için ömür boyu aşağılık kompleksine girmelerine ve narsistik kişilik bozukluğu gibi tutarsız davranışlar geliştirmesine sebep olabilir.
- Hem ebeveynlerin çocukların eğitimi için hem de kendiniz için profesyonel rehberlik alabilirsiniz. Nasıl davranmanız gerektiğine dair eğitim alabilirsiniz.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur ? Komplikasyonları Nelerdir ?
Narsistik kişilik bozukluğunun doğuracağı olumsuz sonuçlar ve eşlik eden durumlar aşağıda listelenmiştir:
- İlişki Zorlukları Yaşayabilirler .(Evlilik- Sevgililik- Arkadaşlık..)
- İş ve Okul hayatı olumsuz etkilenebilir.
- Psikiyatrik başka sorunlar: Temelinde yatan kıskançlık ve aşağılık kompleksi kendini beğenmeme-yeterli bulmama gibi sorunlar depresyona neden olabilir. Yeni bir ortama girince rahat etmemeleri anksiyete sorunlarına sebep olabilir.
- Sağlık sorunları: Mükemmel olmaya çalışmak zorunda hissettiği için kendisine göre mükemmel olmak için zayıflamak ya da kaslı bir vücuda sahip olmak isteyebilir. Vücuduna çok fazla yüklenip bu durumun birçok sağlık sorununa sebep olmasına neden olabilir.
- Madde bağımlılıkları: Bir ilişkinin kötü geçmesi, depresyon gibi bir psikiyatrik rahatsızlık ya da kötü giden iş hayatı gibi birçok durum madde bağımlılığına sebebiyet verebilir.
- İntihar düşünceleri: Eşlik eden veya sonrasında ortaya çıkan psikiyatrik rahatsızlıklar intihar düşüncelerine neden olabilir. Önlem alınmazsa intihar girişimlerinde bulunabilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi ?
Narsistik Kişilik Bozukluğu profesyonel yardım alınarak tedavi edilebilir. Kişiye göre tedavi planı da değişiklik gösterir. Tedavinin nasıl olacağını belirleyen en önemli etken ise eşlik eden ya da sonrasında ortaya çıkan başka psikiyatrik rahatsızlıkların varlığıdır.
Narsistik Kişilik Bozukluğunun tedavisinin ana bölümünü psikolojik danışmanlık oluşturur. Bunun haricinde tedavisi için ilaç yoktur. Buna karşın bu bozukluğa eğer psikiyatrik rahatsızlıklar eşlik ediyorsa ilaç tedavisini de içeren başka tedaviler de gündeme gelebilir.
Psikolojik Danışmanlık – Terapi
Çeşitli psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan etkili bir yöntemdir. Hastalar profesyoneller ile birebir yapılan görüşme seanslarına katılır. Bu seanslarda hastalar sorunlarının varlığını, altında yatan sebepleri, bu sorunların hayatlarını olumsuz etkilediğini keşfederler. Sorunlarıyla nasıl başa çıkabileceklerinin temelini de bu seanslarda atarlar.
İlaç Tedavisi
İlişkili olabilecek diğer hastalıkların varlığı durumlarda hekimler ilaç kullanmanızı tavsiye edebilirler. Bu ilişkili hastalıklara kaygı bozuklukları ve depresyon örnek verilebilir. Sadece narsistik kişilik bozukluğuna özel ilaç tedavisi yoktur.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Konuşma terapileri ve ilaca ek tedaviyi olumlu etkileyecek başka yollar da vardır. Bunlar maliyetsiz sayılabilecek yaşam tarzı değişiklikleridir. Aşağıdaki öneriler hem fiziksel olarak hem de ruhsal olarak daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır:
- Alkol ve uyuşturucu gibi zararlı ve bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durmalısınız.
- Haftada 3 kez 45 dakika tempolu yürümeyi deneyin.
- Stres ve kaygıyı azaltmak için yeni hobiler edinebilirsiniz.
Narsistik Kişilik Bozuklukları Tedavisi Ne Kadar Sürer ?
Kişilik özelliklerimiz çocukluğumuzdan izler taşır ve oturması için yıllar gerekir. Kişilik özelliklerimiz zamanla alışkanlığa dönüşür. Kişilik özelliklerini değiştirmek de zordur, bu sebeple kişilik bozukluğunun tedavisinde bir kaç yıl sürebilir.
Zamanla olumlu değişimler gösterdikçe ilişkileriniz düzelecek ve bu durum sizin tedavinize bağlılığınızı artıracaktır. Psikoterapilerinize düzenli gitmeli ve hekiminiz gerektiğiniz söylemişse ilaçlarınızı atlamadan kullanmalısınız.
Narsistik kişilik bozukluğunun tedavisi zaman alır. Bu sürede ilişkilerinizi ve kariyerinizi bu kadar etkileyen bir rahatsızlıktan kurtulacağınızı düşünerek motive olabilirsiniz.
Narsistik Kişilik Bozukluğu testi için tıklayın. TEST
Desal Nedir? yazımız dikkatinizi çekeceğini düşünüyoruz.
Narsist Terk Edilirse Ne Hisseder?
Narsist kişiler terk edilirlerse bu durumu kabullenemezler. Kendilerine ve başkalarına zarar vermeye varan davranışlar geliştirirler. Normalde kendilerini başkalarından üstün gördükleri ve hatta onları kullandıkları için kontrolün başkasına geçmesi onlar için yıkıcı olacaktır.
Narsist Kimi Sever?
Narsist öncelikle kendini sever. Bunun yanında kendine denk olduğunu düşündüğü başarılı insanları da sever.
Narsist İnsanlar Kendilerinin Farkında Mı?
Narsist insanlar kendilerinin farkındadırlar. Ancak kendilerini mükemmel olduklarını düşündükleri için kişileri anlayamazlar. İnsanlar arası saygılı ve karşılıklı ilişki dengesinin farkında değillerdir.
Kaynak: mayoclinic.org
