Fagerström nikotin bağımlılık testi
Sigara hem Dünya’da hem de ülkemizde halk sağlığı için önemli ancak önlenebilir bir tehdittir. Sigarada bulunan ve bağımlılık yapmasına neden olan kimyasal ‘’nikotin’’dir. Sigara da kokain ve eroin gibi yüksek oranda nikotin içeren diğer maddeler kadar çok bağımlılık yaptığı bilinmektedir. Sigara bağımlılığı testi ile ne kadar bağımlı olduğunuzu öğrenip bırakma planını devreye koyabilirsiniz.
Nikotin dışında sigaranın içinde yaklaşık 4000 kimyasal madde bulunmaktadır. Her tüketilen sigarada vücuda yaklaşık 1-2 mg nikotin alınmaktadır ve alınan nikotin 10 saniye içinde beyine ulaşır. Bağımlılık ise vücut sağlığına verilen zararı bilindiği halde kullanımına devam etmeyi sürdürmektir. Fagerström testi (Sigara Bağımlılığı Testi ) bağımlılığı ölçmede en iyi araçlardandır. Tedavisi ise motivasyonel görüşmeler, farmakolojik/nonfarmakolojik terapiler ve takip ile mümkündür.
Sigara Nasıl Bağımlılık Yapar?
Sigaranın içinde bulunan maddelerinin en önemlilerine nikotin, karbon monoksit ve katran örnek verilebilir. Sigara bağımlılığı dendiği zaman aslında nikotin bağımlılığı kast edilmektedir.
Nikotinin kana emilimi akciğerlerde gerçekleştikten sonra saniyeler içinde beyine ulaşır. Nikotin beyinde vücudun yaşamsal işlevlerinin yürütüldüğü merkezde dopamin* artışına yol açar bu nedenle sigara kullanımından sonra haz ve mutluluk hissedilir.
Bu kısa süre bağımlılık yapmada önemli bir nokta olsa da nikotin bağımlılığında biyolojik nedenlerin yanında psikolojik etmenlerin de etkisi göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle bağımlılığa bütüncül yaklaşılmalıdır. Örneğin kişinin ailesinde bağımlı başka bir birey varsa kişinin bağımlılığa yatkınlığı başkasına kıyasla fazla olduğu söylenebilir. Bunun yanında bireysel psikolojik faktörler de(heyecan eksikliği, depresyon, kaygı duyarlılığı, anksiyete) önemli etkenler arasındadır.
Özellikle ergenlik döneminde sigara kullanmayı deneyenlerin oranı %40’a ulaşmıştır ve deneyenlerin %25-30 gibi büyük bir kısmı bağımlı hale gelmektedir.
Sigaranın Neden Sağlığa Zararlıdır?
Sigara herkesin de bildiği gibi çok zararlıdır. Zararları arasında sağlığımızı tehdit etmesi, maddi külfeti ve hayatın birçok alanında sorun oluşturabilen kötü kokusu vardır. Sigaranın saymakla bitmeyecek zararlarından bir kaçı şunlardır:
- Solunum yoluyla vücudumuza giren sigara en büyük hasarı solunum sistemimize verir. Başta koruyucu organ tüyleri, salgı bezleri olmak üzere vücuttaki koruyucu yapılara yıkıcı etkisini başlatır. Bu etki kronik bronşit ve astıma zemin hazırlar.
- İçinde bulunan karbon monoksit gazı hücrelerin vücutta oksijen taşımasını kapasiteyi düşürerek zorlaştırır ve dokuların oksijensiz kalmasına yol açar.
- Erkeklerde kısırlık ve cinsel iktidarsızlığa yol açar.
- Hamilelik döneminde tüketim sonucu düşük yapma riskini büyük ölçüde arttırır.
- Çocukların maruz kalması sonucu akciğer gelişim niteliği azalır ve bunun sonucunda solunum sistemi enfeksiyonu tehlikesini arttırır.
Kanser sebebiyle ölümlerin %30unu, akciğer kanserlerinin %90ının oluşumunu sigara tetikler.
Sigarayı Bırakmak Mümkün mü?
Sigarayı bırakma düşüncesi bile bağımlı kişiyi korkutmaya yeterli olsa bile kesinlikle mümkündür. Birçok kişi başarısız bırakma denemeleri sonunda motivasyonunu kaybetse de her denemenin bir adım olduğu unutulmamalıdır ve mutlaka çaba sarf etmeye devam etmelidir.
Bırakmanızda yardımcı olacağını düşündüğümüz etmenler:
- Çevredeki insanlardan kişinin kendisinin yanında sigara içmemelerini talep etmesi.
- Azalttığınız ve bıraktığınız günde kendinizi ödüllendirerek motivasyonunuzu arttırabilirsiniz.
- El ve ağız alışkanlığı bağımlılığınızda yer ediniyorsa stres topu edinmek, sakız çiğnemek oyalandırıcı etki yapabilir.
- Bol su içmek ve sigara kullanımı isteğine yol açan yiyecek içeceklerden sakınmak (çay, kahve gibi)
- Arada bir sigara tüketme isteği sizi tetiklediğinde 3-5 dakikada geçtiğini kendinize hatırlatmak. Bu süreyi atlatmak için kısa süreli nefes egzersizleri yararlı olmaktadır. Ayrıca sigara kullanımının mümkün olmayacağı duş almak gibi eylemler de yararlı olabilir.
- Hayatınızda yer alan sevdiklerinizi, planlarınızı, hayallerinizi, sigarayı bıraktığınızda yapacağınız bütçe tasarrufunu, hijyen açısından ortamınızın değişimini aklınıza getirmek iyi bir motivasyon olabilir.
- Ülkemizde ALO 171 Sigara Bırakma hattını arayarak danışabilir veya hastane randevu sisteminden randevu talep edebilirsiniz.
ASLA ‘bir sigaradan ne olur?’ demeyin.
ASLA ‘istediğimde bırakabilirmişim zaten sonra bırakırım.’ demeyin.
Sigara Bıraktıktan Sonrası…
Sigara Bağımlılığı Testi hafif bağımlı olan kişiler veya diğer kişilerin sigara bıraktıktan sonra vücudunda olan şeyler şu şekildedir;
- İlk 20 dakikada kan dolaşımı düzelir.
- 24 saatte karbon monoksit azalmasıyla vücut oksijen yoğunluğu artar.
- 48 saat sonrasında sinir uçları harabiyeti düzelmesinin başlar.
- 2 hafta-3 ay içinde solunum kalitesi ve akciğer kapasitesi artması sayesinde merdiven çıkma, yürüme gibi nefes kullanımı gerektiren aktiviteler kolaylaşır.
- 1-9 ay içerisinde sinüslerde yoğun olan sekresyon azalır kişi daha rahat nefes almaya başlar ve tıkanıklığından kurtulur.
- Sigarasız 1 yıl sonucunda kişinin kalp damar sağlığı iyi yönde değişir.
- 5 yılın sonunda inme riski büyük oranda azalır ve akciğer kanseri riski yaklaşık yarıya düşer. Bunun yanında ağız, pankreas, yemek borusu, böbrek, mesane kanserlerinin de riski büyük oranda azaltılmış olur.
Sigara Bağımlılığı Testi Derecelendirilmesi
Sigara bağımlılığı testi ölçümünde yaygın olarak ‘Fagerström Testi’ kullanılır. Yapılan testin sonucunda kişinin aldığı puan sonucu dahil olabileceği bağımlılık dereceleri 5 gruba ayrılmıştır. Bu gruplandırma şu şekildedir:
Çok Hafif Bağımlılık
Sigara bağımlılığı testi sonucunuza göre sigara içme alışkanlığınız çok yüksek risk yaratan bir düzeyde değil ancak sigaranın her şekilde kullanımı sağlığınız için çok önemli tehditler yaratabilir. Mutlaka kısa sürede sigarayı bırakmanızı ve gerekirse bunun için sağlık kuruluşlarından destek almanızı öneririz.
Hafif bağımlılık
Sigara bağımlılığı testi sonucunuza göre sigara içme alışkanlığınız çok yüksek risk yaratan bir düzeyde değil ancak sigaranın her şekilde kullanımı sağlığınız için çok önemli tehditler yaratabilir. Mutlaka kısa sürede sigarayı bırakmanızı ve gerekirse bunun için sağlık kuruluşlarından destek almanızı öneririz.
Orta Derecede Bağımlılık
Sigara bağımlılığı testi sonucunuza göre sigara içme alışkanlığınız bağımlı olduğunuzu gösteriyor bu nedenle bağımlılığınız, sigara kullanım sıklığınız artmadan önce acilen sigarayı bırakmanızı ve süreci kendiniz için kolaylaştırmak adına bir sağlık kuruluşuna destek için danışmanızı öneriyoruz.
İleri Derecede Bağımlılık
Sigara bağımlılığı testi sonucunuza göre sigara içme alışkanlığınız ileri dereceye ulaşmış bir sigara bağımlılığınız olduğunu gösteriyor. Bağımlılığınız ve sigara kullanım sıklığınız çok daha ileri bir seviyeye ulaşmadan sigarayı bırakmanızı; sigarayı bırakmak için ve sigara kullanımının etkisiyle vücudunuzda oluşabilecek olası sağlık sorunu riskleri sebebiyle bir sağlık kuruluşundan destek almanızı öneriyoruz.
Çok İleri Derecede Bağımlılık
Sigara bağımlılığı testi sonucunuza göre sigara içme alışkanlığınız çok ileri dereceye ulaşmış bir sigara bağımlılığınız olduğunu gösteriyor. Sigara kullanım sıklığınız sağlığınıza çok büyük bir tehdit oluşturmakta bu nedenle acile sigarayı bırakmanızı ve bir sağlık kuruluşunda sağlık kontrollerinizi yaptırmanızı öneriyoruz.
Sigara Bağımlılığı Testi gibi diğer hesaplamalara sitemizden öğrenebilirsiniz.
Sigarayı Bırakmak Kilo Aldırır mı?
Sigara bırakımı sonrası tat alma duyusunun gelişimi gelişir ve iştah artışı görülebilir bu durumda zihni oyalamak, az kalorili meyve ve sebzelerle beslenmek faydalı olmaktadır.
Sigara bırakmanın ilk adımı nedir?
Belirli bir tarihi sigarayı bırakmak için belirlemek, kendinizi ve size destek olması adına çevrenizi hazırlamak yararlı olacaktır.
Hafif, düşük katranlı ya da mentollü sigaraların zararı daha mı azdır?
Hayır. Bütün sigaraların kullanımı bağımlılık yapar ve sağlığa zararlıdır. Yapılan çalışmalar sonucu içile her tür sigarada aynı oranda hastalığa yakalanma ve ölüm riski oluştuğu tespit edilmiştir.
Sigarayı bir defada bırakmak doğru mu?
Aşama aşama sigarayı bırakma yöntemi insanlara mantıklı gelse de araştırmalar sonucu sigarayı tek seferde bırakmanın daha etkili bir yöntem olduğu kabul edilmiştir.
Kaynak: Drugabuse
