Dismenore ağrılı adet görmek demektir. Sekonder dismenore ise görülen ilk adetten beri olmayan yani ileri dönemlerde başlayan ağrılı adet görme olarak tanımlanabilir. Önceki adetlerinizde hiç ağrı yaşamıyor veya hafif ağrılarla yaşıyorken belirli bir dönemden sonra her zamankinden daha ağrılı ve daha sancılı adet dönemleri yaşamaya başlayabilirsiniz.
İlk adetten yani menarştan itibaren ağrılı adet görüyorsanız bu primer dismenoredir ve çoğunlukla altta yatan bir hastalık yoktur. Fakat adet olmaya başladıktan yıllar sonra ağrılı adet görmeye başlıyorsanız muhtemelen altta yatan bir hastalık vardır. Bunun en kısa zamanda tespit edilip tedavi edilmesi gerekmektedir.
Sekonder Dismenore Ne Demektir?
Ağrılı adet görme olarak tanımlanan dismenore primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak ikiye ayrılmaktadır. Menarştan yani görülen ilk adetten beri ağrılı adet görmeye primer dismenore denirken, sonradan (genellikle 25 – 35) yaşında başlayan ağrılı adet görmeye ise sekonder dismenore denilmektedir.
Primer ve sekonder dismenore arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır;
| Primer Dismenore | Sekonder Dismenore | |
| Başlangıç Yaşı | Menarş (ilk adet görmeyle beraber başlar) | Daha ileri yaşlarda (ortalama 25 – 35 yaş ve daha sonrasında başlar) |
| Ağrı Sebebi | Ağrıya sebep olabilecek altta yatan bir hastalık yoktur, adet döneminde rahmin kasılması ağrıya sebep olur. | Ağrıya sebep olabilecek endometriyozis, adenomiyozis gibi altta yatan hastalıklar vardır |
| Ağrı Başlangıç Zamanı | Adet kanamasından hemen önce veya adet kanamasıyla birlikte başlar | Adetten 1 – 2 hafta önce başlar |
| Ağrı Bitiş Zamanı | Adet başladıktan 1 – 2 gün sonra ağrı biter | Adet bittikten birkaç gün sonra biter |
Sekonder Dismenoredeki Ağrının Özellikleri Nelerdir?
- Ağrı belirli bir yaştan sonra başlar
- Ağrı genel olarak alt karın bölgesindedir
- Ağrı adetten 1 – 2 hafta önce başlar
- Ağrı adet bittikten sonra birkaç gün daha devam edebilir
- Ağrının yaşla birlikte artar
Sekonder Dismenore Belirtileri Nelerdir?
Sekonder dismenorenin asıl belirtisi ağrılı adet görmedir fakat bunun yanı sıra farklı belirtiler de eşlik edebilir. Bu belirtiler şunlardır;
| Alt karın bölgesinde kramp | Mide bulantısı |
| Bacaklardan aşağı doğru yayılan ağrı | Ateş |
| Güneş yanığı tarzında döküntüler | Kusma |
| Baş ağrısı | İshal |
| Bayılma | Tükenmişlik hissi |
| Huzursuz ruh hali | Kilo kaybı |
Kimler Sekonder Dismenore Açısından Risk Altındadır?
Her kadında sonradan başlayan ağrılı adet görme durumunun gelişme ihtimali vardır fakat bazı kadınlarda bu risk daha fazladır. Bu durumun gelişme ihtimalinin daha yüksek olduğu kadınlar;
- Sigara içen kadınlar
- Depresyon / anksiyete (kaygı bozukluğu) yaşayan kadınlar
- Ailede sonradan başlayan ağrılı adet görme öyküsü olan kadınlar
- Adet döneminde alkol kullanan kadınlar (çünkü alkol adet sancısını uzatma eğilimindedir)
- Fazla kilolu kadınlar
- İlk adetini (menarş) 11 yaşından önce görmüş olan kadınlar
- Hiç doğum yapmamış kadınlar
Sekonder Dismenore Sebepleri Nelerdir?
Sekonder dismenoreye sıklıkla altta yatan hastalıklar sebep olur. Bu duruma sebep olabilen hastalıklar ve durumlar aşağıda listelenmiştir. En sık görülen sonradan ağrılı adet görme nedenleri ise yazımızda detaylı olarak açıklanmıştır
1. Endometriyozis
En sık görülen sonradan ağrılı adet görme nedenidir. Rahmin iç duvarını kaplayan tabakaya endometriyum denilmektedir. Endometriyozis ise rahmin içini kaplayan bu endometriyum dokusunun rahim dışındaki bölgelerde bulunmasıdır. Bu doku parçaları bulunduğu bölgelerde adet dönemi boyunca kasılır ve kanar bunun sonucunda da karında şişlik ve ağrı oluşur.
2. Adenomiyozis
İkinci en sık rastlanan sonradan ağrılı adet görme nedenidir. Rahmin iç duvarını kaplayan endometriyum tabakasının rahim kas duvarının içine doğru büyümeye başlamasıdır. Bunun sonucunda da rahim büyümesi, ağrılı adet görme ve kanama miktarının artması meydana gelir.
3. Rahim İçi Araç (RİA)
Üçüncü en sık raslatanan sonradan ağrılı adet görme nedenidir. Halk arasında spiral olarak da bilinen ve gebe kalmayı engellemek için kadınların rahimlerine yerleştirilen aletlerdir. Bazı durumlarda bu rahim içi araç*lar da ağrılı adet görmeye ve aşırı miktarda kanamaya neden olabilir.
4. Miyomlar
Rahmin dışında, içinde veya duvarında gelişebilen iyi huylu kas tümörlerine miyom denilmektedir. Bu tümörler yani miyomlar kanser değildir. Şiddetli adet kanamasına ve ağrılı adet görmeye sebep olabilirler.
5. Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID)
Bakterilerin neden olduğu bir çeşit enfeksiyondur. Rahimde başlar ve diğer üreme organlarına yayılabilir. Cinsel ilişki sırasında ağrı ve ağrılı adet görmeye sebep olabilir.
Diğer sebepler;
6. Doğuştan gelen rahmin yapısal anormallikleri
7. Ektopik gebelik (Dış gebelik olarak da bilinir)
8. Pelvik adezyonlar (karın içi organlarda yapışma olması)
9. Yumurtalık kistleri
10. Endometrit (rahim iç duvarını kaplayan endometriyum yapısının enfeksiyonu)
11. Rahim polipleri (rahimde bulunan küçük tümörler)
Sekonder Dismenore Tanısı Nasıl Koyulur?
Sonradan ağrılı adet görme olarak da tanımlanabilen bu hastalığın tanısı koyulurken öncelikle hastadan detaylı öykü alınmalıdır. Daha sonra ise çeşitli görüntüleme yöntemleriyle değerlendirme yapılır.
- Ultrason: Yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak rahim ve etrafındaki organların görüntüsü elde edilir. Bu sayede rahimdeki miyomlar, rahim içi araç varlığı, adenomiyozis, yumurtalık kistleri gibi durumlar saptanabilir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Rahim yapısının daha ayrıntılı incelenmesi için kullanılan ileri düzey bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle endometriyozis, adenomiyozis gibi durumlar saptanabilir.
- Laparoskopi: Karna ufak bir kesi açılır ve bu kesiden laparoskop denilen kameralı ince bir tüp içeri sokulur. Bu şekilde rahim ve yumurtalıklar daha net bir şekilde görülebilir. Rahimdeki şekil anormallikleri, endometriyozis, yumurtalıklardaki şekilsel anormallikler tespit edilebilir.
- Histereskopi: Vajinadan histeroskop adı verilen kameralı ince bir çubuk içeriye doğru sokulur. Bu şekilde rahim ağzı kanalı ve rahim içi net bir şekilde muayene edilebilir. Rahimde miyomlar, polipler, serviks yapısındaki anormallikler tespit edilebilir.
Sekonder Dismenore Tedavisi Nedir?
Sonradan ağrılı adet görme durumunun tedavisi belirtilere yönelik ve altta yatan sebebe yönelik olarak ikiye ayrılmaktadır. Öncelikle altta yatan her sebebin kendisine özgü vardır ve sizin için en doğru tedaviyi hekiminiz seçecektir.
Sekonder Dismenore Belirtilerine Yönelik Tedaviler Nelerdir?
Sekonder dismenore durumunda başta şiddetli ağrı olmak üzere, bulantı, kusma, karında kramp gibi belirtilerin ortadan kalkması için uygulanabilecek çeşitli tedavi yöntemleri vardır.
Evde Uygulanabilecek Tedavi Yöntemleri;
- Beslenme değişiklikleri (protein alımını artırmak ve şeker, kafein gibi maddelerin alımını azaltmak )
- Vitamin takviyeleri (B1, B6, D ve E vitaminleri)
- Karına sıcak su torbası koymak
- Sıcak suyla banyo yapmak
- Karın bölgesine masaj yapmak
- Düzenli egzersiz yapmak
Sekonder Dismenorede Kullanılabilecek İlaçlar;
- Aspirin ve ibuprofen gibi ağrı kesiciler
- Parol gibi parasetamol* içeren ilaçlar
- Oral kontraseptif*ler (halk arasında doğum kontrol hapı olarak da bilinen ve yumurtlamaya engel olan, hormon içeren ilaçlar)
- Progesteron* (hormon tedavisi)
Sekonder Dismenorede Uygulanabilecek Cerrahi Tedavi Yöntemleri;
- Endometrial ablasyon (rahim duvarını kaplayan endometriyum tabakasını cerrahi olarak yakılarak yok edilmesi)
- Endometrial rezeksiyon (rahim duvarını kaplayan endometriyum tabakasının cerrahi olarak çıkarılması)
- Histerektomi (rahmin ameliyatla alınması)
PNH yazımızla okumaya devam edebilirsiniz.
Sekonder Dismenore Ciddi Bir Durum Mudur?
Sekonder dismenoreye altta yatan birçok hastalık sebep olabilir. En kısa zamanda altta yatan durumun tespit edilmesi gerekmektedir. Sonrasında ise hekiminiz sebebe yönelik en uygun tedaviyi uygulayacaktır.
Sekonder Dismenore Her Kadında Olabilir Mi?
Sekonder dismenorenin her kadında görülebilme ihtimali vardır. Fakat sekonder dismenore gelişme riskini artıran bazı durumlar vardır. Bunlara yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Kaynak: hopkinsmedicine.org
