Diş Taşı temizlenmeyen yumuşak bakteri birikintilerinin ağızımızdaki bazı iyonlarla mineralize olarak sertleşmesiyle oluşur. Diş eti çekilmesine ve diş kaybına kadar gidebilen diş eti hastalıklarına sebep olur. Bu sebeple temizlenmesi genel ağız ve diş sağlığı için büyük önem taşır. Hekiminizin ağız hijyen eğitimini düzenli uyguladıkça bu sorunlarla bir daha karşılaşmayabilirsiniz. Diş taşı nasıl oluşur, neden oluşur, nasıl önlenebilir sorularının ayrıntılı cevapları yazımızda yer almaktadır.

Diş Taşı (Tartar) Nedir?

Diş taşı, ağızda hijyensiz bir ortam oluştuğunda sayısı artan bakterilerden dolayı oluşur. Bu bakteriler önce plak dediğimiz daha yumuşak, mekanik olarak fırça ve diş ipiyle temizleyebildiğimiz formda olurlar. Fakat plaklar temizlenmedikçe mineralize olur ve taşlar oluşur.

Diş ve diş etimizin birleştiği yerde cepler vardır. Plaklar diş ve diş eti arasındaki bu ceplere yerleşir. Temizlenmedikçe ve besin artıkları ile birlikte bakteriler çoğalır ve plak artışı olur. Dişlerimizin üzerinde uzun süre temizlemeyince özellikle diş eti ve dişin birleştiği yerde olan beyaz görünümlü yumuşak plaklar mineralleşerek taşı oluşturur.

Tartarlar serttir ve sarıdan kahverengiye dönen renk çeşitlerinde görülebilir. En sıklıkla alt ön dişlerin dilimize bakan tarafında görülür. Fırçalama veya diş ipiyle temizlenemez. Bu tartarlar ancak klinikte bir hekim tarafından temizlenebilir.

Diş Taşı (Tartar) Neden Oluşur?

Diş taşları; sigara, ağız hijyenine dikkat etmeme ve hatta yanlış fırçalama sebepli bile oluşabilir. Ailenizde diş eti hastalıklarına yatkınlık olması, var olan sistemik rahatsızlıklarınız ve kullandığınız ilaçların da etkisi oldukça yüksektir. Öncelikli sebep olan ağız hijyen sağlığı konusunda verilen eğitimlere oldukça dikkat edilmeli ve uygulanmalıdır.

Tükürük salgısını azaltan ve tükürükteki minerali arttıran ilaçlar ve hastalıklar taş oluşumuna sebep olur. Bunlara örnek vermek gerekirse:

Sjören Sendromu
Antidepresanlar
Diüretikler
Antihistaminler
Parkinson hastalığı için ilaçlar
İnhalerlar

Unutmayınız ki bunlar diş taşının öncelikli sebeplerinden değildir. Dolaylı yoldan tükürük salgısını azaltmaları sebebiyle etki ederler.

Kimi ilaçlar ve hastalıklar diş etinde şişmelere sebep olur. Bu şişmeler diş eti ve diş arası ceplerin içine daha çok plak girmesine sebep olur. Plaklar derinleştikçe ve diş eti şiştikçe temizlemesi zorlaşır, bu da diş taşı oluşumuna sebep olur

Dişlerinizi Fırçalıyorsanız Fakat Buna Rağmen Diş Taşı (Tartar) Oluşuyorsa

Dişlerinizi fırçalama sıklığınız, kullandığınız fırçanın kıl sertliği ve fırçalama tekniğiniz yanlış ise yine de taş oluşumu görülebilir. Sigara kullanımız çok ise diş taşına zemin oluşturuyorsunuz demektir. Fazla sert veya yumuşak fırçalar kullanmak, sadece yatay fırçalamak, diş ipi kullanımını aksatmak temizlediğiniz halde taş oluşumuna sebep olabilir.

Bütün bu sebeplere ek olarak tükürüğümüzdeki minerallerin yapısal olarak fazla olması diş taşını arttırır. Tükürük salgısının en önemli görevlerinden biri ağız içini temiz tutmaktır. Tükürük salgısının az olması da fazla mineralli olması gibi taşların oluşumunu etkileyen ciddi faktörlerden biridir.

Diş Taşı (Tartar) Nasıl Oluşur?

Ağızımızda birçok bakteri bulunur. Fakat bu bakteriler bir denge içerisindedir. Bu denge bozulursa çürük, diş eti hastalıkları, plak, diş taşı gibi sorunlara sebep olur. Tükürük salgısı ağızımızdaki yüzeyleri lubrike etmek için kaplar. Fakat bu aynı zamanda bakteri birikimi için bir ortam oluşturur.

Ağız hijyeninin yetersiz kaldığı durumlarda diş yüzeyi üzerinde bakteri birikimi başlar. Plak oluşumu ve birikimi; diş-diş eti birleşim noktasında, protezlerin kancalarında veya diş yüzeyindeki oluklu veya derin bölgelerde daha kolay birikir. Bu, bahsedilen alanların tükürük veya mekanik hareketler ile temizlenmesi zor bölgeler olmasından kaynaklanır.

Diş üzerindeki plakta bakteriler kadar tükürük proteinleri de bulunur. Bakteriler ağızda var olan besin artıklarından ve tükürüklerdeki proteinlerden beslenirler. Plak tamamen doğru diş fırçalama, arayüz fırçası ve diş ipiyle uzaklaştırabilecek bir yapıdır. Fakat aksi durumda, tükürükten alınan kalsiyum ve fosfat iyonlarıyla plak sertleşir ve diş taşını oluşturur.

Diş Taşı (Tartar) Belirtileri Nelerdir?

Diş taşı diş etinizde şişmeye ve kızarmaya sebep olur. Kendini görsel olarak oldukça net belli eder. Diş etlerinde fırçalama sırasında, kendiliğinden veya yemek yerken kanamaya başlar. Diş etleri çekilir ve çekildiği noktalarda sert sarı kahverengi taşlar oluşur.

Fırçalamayla geçmeyen bu sert dokular gittikçe büyür ve özellikle diş etinizle dişinizin birleştiği kısımlarda oluşur. Resimlerde görüldüğü gibi oluşumlar dişinizde mevcutsa bir kliniğe başvurup temizletmelisiniz. Aksi takdirde ağrıya, diş hareketliliğine ve kaybına sebep olacak diş eti rahatsızlıklarına sebep olur.

Diş Taşı (Tartar) Tedavisi Nedir? Nasıl Yapılır?

Diş taşı tedavisi, taşın lokasyonuna, derinliğine göre değişir. Tartar, diş etindeki ceplerde ve çok derin değilse iki çeşit tedavi yöntemiyle temizlenebilir. Bunlardan biri el aletiyle taşların fiziksel olarak temizlenmesidir. Diğeri ise kavitron dediğimiz titreşimle çalışan bir alet yardımıyla temizlemektir. Kavitron kullanımı hem süreyi hem de iş gücünü hafiflettiğinden daha çok tercih edilir.

Diş taşı temizliği dişlere zarar vermez, taş oluşunu arttırmaz

Kavitron titreşimle taşları düşürür. Hızlı titreşiminden dolayı çok ısı üretir ve bu sebeple alet bir yandan su vererek dişe zarar verilmesini önler. Dişe herhangi bir zararı yoktur. Titreşimle çalıştığından dişe zarar vermez, dişi kesmez. Daha yüzeysel taşları en iyi temizleyen yöntem budur.

Daha derin taşları temizlemek için küretaj denilen işlem gereklidir. Bu işlem ucu sivri el aletleri ile diş etinin altındaki derin taşları ve plakları temizlemek için yapılır. Kökün derinliklerine doğru inen taşlarda Flap ameliyatı yapılır. Flap ameliyatı temizlenecek bölge üstündeki diş etinin kaldırıp altında kök yüzeyinin üstündeki taşların temizlenmesidir.

Diş Taşı (Tartar) Tedavisi Neden Önemlidir?

Diş taşı, diş-diş eti birleşimindeki ceplerde ve daha derin bölgelerde oluşabilir. Kökün yüzeyine kadar inen taşlar dişi kemiğe bağlayan ligamentlere zarar verir. Bu da dişin sallanmasına hatta ilerleyen dönemlerde diş kaybına sebep olur.

Tartarlar aynı zamanda kemik kaybına sebep olarak yine diş kaybına ve diş eti rahatsızlıklıklarına sebep olur. ,Kemik kaybına ve diş etinde şişkinliğe sebep olduğunda bu hastalığa Periodontitis denir. Periodontitis diş taşı, flap ameliyatı, küretaj ile temizlenmediği sürece diş kaybına sebep olur.

Diş taşı, diş etinde şişmeye sebep olmuşsa fakat herhangi bir kemik seviyesinde azalma mevcut değilse o zaman bu hastalığa Gingivitis denir. Gingivitis, periodontitise göre daha az yıkıcı olsa da ilerleyerek periodontitise dönüşebilir. Bu sebeple daha az riskli bir hastalık olarak gözükse de ciddiye alınmalı ve bir an önce bahsedilen temizlik yöntemleriyle tedavi edilmelidir.

Diş taşı temizliği tedavileri uygulanmadığı sürece çoklu diş kayıpları yaşanabilir.

Diş Taşı (Tartar) Temizliğinden Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hekiminiz sizin alışkanlıklarınıza, yaşınıza, sigara kullanımıza göre hakkınızda bir risk formu oluşturur. Tedavinizin tamamlanmasından sonra oluşturduğu bu risk formuna göre tedavinizin gelişimini takip edeceği bir süreç belirler. Bu süreç genelde 3 veya 6 ayda bir durumunuza göre yılda bir kontrollerle takip edilir. Bu kontrollere mutlaka gitmelisiniz.

Diş taşı temizliğinden sonra dikkat edilmesi ve yapılması gereken en önemli şeylerden biri ise ağız hijyen eğitimine dikkatlice uymaktır. Doğru fırçalama, diş ipi ve ara yüz fırçası kullanımı gibi yöntemler taş oluşumu engelleyen en büyük faktörlerdir.

Ağız Hijyen Eğitimi bölümümüzü dikkatlice okuyup uygulayarak diş taşının önüne geçebilirsiniz.

Temizlik seanslarından sonra birkaç gün dişlerinizde sızlama olması normal. Seans sonrası diş etiniz tahriş olabilir. Seans sonrası bir çay bardağı suya bir çay kaşığı tuz katıp gargara yapmak diş etlerinize iyi gelecektir.

Coraspin yazımız dikkatinizi çekebilir.

Ağız Hijyen Eğitimi

Diş taşı temizliğinden sonra tekrar tartara maruz kalmamak için uyulması gereken basit hijyen kuralları vardır. Bu önlemlerle birlikte bir daha taşlarla karşılaşmazsınız. Yukarıda bahsettiğimiz gibi fırçalmanıza ve hijyeninize dikkat etmenize rağmen dişlerinizde hala tartar oluşuyorsa yanlış yaptığınız bir şeyler var demektir.

Doğru diş fırçalama en önemli faktördür. Dişlerimizi fırçalarken diş etinden dişe doğru bir yol izlemeliyiz. Üst dişlerin ön ve arka yüzeylerinde yukarıdan aşağıya fırçalarız. Alt dişlerin ön ve arka yüzeyinde ise aşağıdan yukarıya. Her diş için bu hareketleri en az 2-3 defa tekrarlamalıyız. Yatay ileri geri hareketi sadece dişlerimizin çiğnediğimiz yüzeylerinde yapmalıyız.
Diş hekiminizin önerdiği arayüz fırçasını mutlaka kullanınız. Dişlerimizin arasını ve diş etlerimi temizlemek için kullanınız. Boyutları renkten renge göre değişir.

Diş ipi kullanımı diş eti ceplerindeki plakları temizlemek için çok idealdir. Ayrıca çürüklerin en sık başladığı yer olan dişlerin arasını temizleyerek çürükleri de engeller.