Çekingen Kişilik Bozukluğu olan kişiler; aşırı utangaç, özgüvensiz ve reddedilmeye karşı olağanüstü hassas kişilerdir. Bu kişiler kendilerini sürekli başkaları ile kıyaslayarak onlardan aşağı görürler. Sahip oldukları meziyetlerin hiçbir zaman yeterli olmadığı düşüncesine sahiptirler. Reddedilmekten o kadar çekinirler ki reddedileceğini düşündükleri ortamlara girmekten ve ilişkiler kurmaktan kaçınırlar.
Temelinde kaygı bozukluğu ve korku duygusu yatmaktadır. Çekingen Kişilik bozukluğu olanlar ne gibi belirtiler gösterirler? Neden, nasıl ortaya çıkar? Tedavisinde ilaç kullanılır mı? Bu soruların cevabını yazımızda bulabilirsiniz.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Nedir ?
Diğer bir ifade ile Kaçıngan Kişilik Bozukluğu, kişinin olumsuz değerlendirmeye karşı aşırı derecede hassas olması ile karakterize bir kişilik bozukluğudur. Bu rahatsızlığa sahip kişiler dışlanma ve hor görülme korkusu yaşarlar. Çekingen Kişilik Bozukluğuna sahip kişiler bir yandan başarılı iş ve ilişki hayatları arzu ederken bir yandan da bu iş ve ilişkilere layık olmadıklarını düşünürler.
Toplumda yaklaşık olarak %2,5 oranında gözlemlenir. Kadın ve erkeklerde görülme oranı eşittir. Geleneksel yapıya bağlı toplumlarda daha yüksek oranda gözlemlenmektedir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Nasıl Bozukluktur ?
Çekingen Kişilik Bozukluğu C tipi Kişilik Bozukluğundan biridir. 10 Kişilik bozukluğu benzerliklerine göre 3 kümeye ayrılmıştır. Bağımlı Kişilik Bozukluğu ve Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu ile birlikte Çekingen Kişilik Bozukluğu korku ve kaygı duygusunun ön planda olduğu C tipini oluşturur.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir ?
Çekingen Kişilik Bozukluğu olan kişiler çeşitli belirtiler göstermektedir. Aslında bu belirtilerin temelinde kişinin bazı durumlara karşı hissettiği kaygı ve korkudan kaynaklanmaktadır. Kaçıngan Kişilik Bozukluğu belirtileri şunlardır:
- Eleştirilme ve Dışlanma korkuları sebebiyle insani etkileşim gerektiren faaliyetlerden kaçınma
- Onaylanacaklarından emin olmadıkları ilişki ve ortamlardan kaçınma
- Utanma veya Hor Görülmek korkusu sebebiyle yakın ilişkilerinde tutuk davranma
- Sosyal ortamlarda anksiyete sebebiyle yalnız kalabilecekleri an ve mekanlar arama
- Yetersiz olduklarına inandıkları için yeni kişilerle tanışmaktan kaçınma
- Kendi meziyetlerini küçümseme, başkalarını olduklarından yüksekte görme
- Alışmış oldukları iş ve ilişki rutinlerinden dışarı çıkmaktan korkma
- Meslek ve ilişki hayatlarında kötü gidiyor da olsa monotonluğu(tekdüzelik) yeni başlangıçlara tercih etme
- Yalnızlığı tercih etme, olabildiğince yalnız kalmaya çalışma
- Olası problemlerini ve bunların sonuçlarını abartma, kafada büyütme
- Zarar görüyor da olsalar mevcut ilişkilerini terk edilme korkusuyla sürdürme
- Aynı düşünmüyor da olsalar karşısındakinin görüşlerini onaylama
- Uyuşturucu madde ve Alkol Bağımlılığına meyil gösterme
Kaçıngan Kişilik Bozukluğu Önlenebilir Mi?
Kaçıngan Kişilik Bozukluğunun mutlak olarak önlenebilmesi mümkün değildir. Fakat gerek ergenlik dönemi sonunda gerek yetişkinlik döneminde kişilerin ilgili belirtileri göstermeye başladıkları zaman bir uzmana başvurmaları önerilir. Kişiye erken tanı konması rahatsızlıkla mücadele açısından çok önemlidir.
Kaçıngan Kişilik Bozukluğu Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir ?
Tam olarak nedenleri bilinmemektedir. Sosyal, genetik veya psikolojik faktörlerden biri ya da birkaçının etkisi ile ortaya çıktığı söylenebilir. Risk Faktörleri olarak kalıtımsal nedenler bulunabileceği gibi kişinin zihinsel gelişimi ile ilgili olarak da ortaya çıkabildiği söylenmektedir.
Çekinik kişilik oluşmasına sebep olduğu gösterilen durumlardan iki tanesi şu şekildedir.
- Çocukluk ve Ergenlik dönemlerinde çeşitli anksiyete hallerinde, çocuğun bedeninde utanmasına yol açabilecek değişimler ve özellikle bunların akranları tarafından alay konusu edilmesi ve onlar tarafından dışlanması sonucu ortaya çıktığı örnekler mevcuttur.
- Anne ve babadan biri veya her ikisinin de yeterli ilgi göstermemesi, anne ve baba ya da yakın çevreden fiziksel/sözlü şiddet görmesi çocukta ilerleyen dönemlerde çekingen kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasına sebebiyet vermektedir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir ?
Yukarıda sayılan belirtiler mevcutsa, bir sağlık uzmanı kişiden alacağı tam bir sağlık öyküsü ile değerlendirmeye başlayacaktır. Uzman gerekli görürse kişinin fiziki muayenesini de yapabilir. Kişilik Bozukluklarını tam anlamıyla teşhise yarayan laboratuvar testleri yoktur.
Hemen herkeste görülebilen belirtiler günlük hayatı etkilemesi artık bir rahatsızlık oluşturduğunu gösterir. Günlük hayatı etkilemesini açacak olursak kişinin iş hayatının ve sosyal çevresi ile ilişkisinin olumsuz etkilenmesi ile anlaşılabilir.
Kaçıngan Kişilik Bozukluğu teşhisi ancak bir Ruh ve Sinir Hastalıkları biriminde konulmaktadır. Psikolog ve psikiyatrlar Kaçıngan Kişilik Bozukluğunu teşhise yarayacak özel görüşme ve değerlendirmeler yaparlar. Eğer altta yatan başka bir hastalık olmadığı değerlendirilirse tanı koyulabilir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Hangi Yaşta Teşhis Edilebilir ?
Birçok kişilik bozukluğunda olduğu gibi Çekingen Kişilik Bozukluğunun teşhisi ancak 18 yaşını tamamlamış bireyler açısından mümkün olur. Utangaçlık gibi çocukluk dönemi adına normal kabul edilen davranışların devam ettiği gözlenmelidir. Bunun gibi bazı belirtiler çocukta gözlense de bunların onun karakterine işleyip işlemediğine, süreklilik gösterip göstermediğine, zamanla kaybolup kaybolmadığına bakılması gerekmektedir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Çekingen Kişilik Bozukluğunun tedavisi kolay değildir. Çünkü bu kişiler uzun yıllardır belirli davranış ve düşünce kalıpları taşımaktadır. Bu kalıplar Kaçıngan Kişilik Bozukluğuna sebebiyet veren, değiştirilmesi zor kalıplardır. Bu sebeple rahatsızlığa sahip kişinin ve çevresinin tedaviye uyumu çok önemlidir.
Diğer kişilik bozukluklarına sahip kişilere göre, kaçıngan kişilik bozukluğuna sahip kişilerin tedavi olma konusunda daha istekli oldukları gözlemlenmektedir. Bu kişiler esasında sosyalleşme isteği olan kişilerdir ve bu durum tedavi olma konusunda onları motive eder.
Psikoterapi:
Kaçıngan kişilik bozukluğunun tedavisinde psikoterapi kullanılmaktadır. Psikoterapi alanında uzman psikolog veya psikiyatrlar tarafından uygulanmalıdır. Psikoterapi kişinin düşünce yapısı üzerine odaklanan ve davranışlarında olumlu değişim amaçlayan bir tür bireysel danışmanlıktır. Bu terapi, kişinin var olan korkularını yenme ve sosyal durumu ile daha iyi başa çıkabilmesini sağlamaya yönelik olarak yapılır.
İlaç Tedavisi:
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Tedavisine yönelik olarak bir ilaç kullanılmamaktadır. Fakat ilgili Uzman Hekim bu rahatsızlığa ek olarak kişide bulunan Anksiyete ya da Depresyona yönelik destekleyici ilaç kullanımını önerebilir. Anksiyete ve Depresyona yönelik ilaçlar mutlaka Hekim kontrolünde alınmalı ve düzenli aralıklarla hekim kontrolleri sağlanmalıdır.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne olur?
Tedavi edilmezse kaçıngan kişilik bozukluğu kişinin sosyal hayatına ve iş çevresine olumsuz etkiler bırakır. Çekingen Kişilik Bozukluğuna sahip kişinin durumu zamanla terse çevrilmesi zor hatta imkansız sonuçlar doğurabilir.
- Kişi kariyerinde belirli bir noktadan ileri gitmekte zorlanır, İşinden olabilir ya da kendini sevmediği işi yapmak zorunda hissedebilir.
- İlişkilerinde arzu ettiği mutluluğu bulamaz. Sosyal çevresi zamanla daralır ve asosyalliği tercih etmeye meyil gösterir.
- Ortaya çıkabilecek en olumsuz durum işe başka rahatsızlara sebep olmasıdır.Çekingen Kişilik Bozukluğu gözlenen kişilerin Alkol-Uyuşturucu Madde kullanma ve Depresyon yaşama risklerinin arttığı söylenmektedir.
Otoimmun Hepatit yazımız ilginizi çekebilir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Nasıl Yenilir ?
Uzmanların tavsiyeleri uyarınca psikoterapi seanslarına düzenli katılmalısınız. Bu seanslar sizin kendinizi ve rahatsızlığınızı daha iyi tanımanızı sağlayarak bu rahatsızlığı yenmenizi sağlayacaktır. Bu sayede daha rahat ilişkiler kurabileceksiniz.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Olanlar İlişkilerinde Nasıldır ?
Çekingen Kişilik Bozukluğu olanlar karşı tarafın kendilerini beğenmeme düşüncesi sebebiyle kaygılıdır. Kaygıları yüzünden iletişimden kaçmaya çalışır ve mümkün oldukça yüz yüze iletişim kurmazlar.
Çekingen Kişilik Bozukluğu ile Sosyal Fobi(Sosyal Anksiyete Bozukluğu) Aynı Şey midir ?
Bu iki rahatsızlık benzer yakınmalar sebebi ile karışabilmektedir. Çekingen kişilik bozukluklarında düşük özsaygı ile birlikte her durumda yaşanan kaygı, korku vardır. Sosyal Fobi ise toplum içinde bazı durumlara özel komik duruma düşme kaygısı, performans kaygısı ön plandadır.
Kaynak: www.webmd.com
