Bradipne çeşitli nedenlerle kişinin solunum hızının oldukça düştüğü durumlar için kullanılan bir tıbbi terimdir. Belirtileri arasında bilinç bulanıklığı, parmak ve dudaklarda mavileşme bulunur. Uyurken oluşabileceği gibi uyanıkken de meydana gelebilir. Doktor bu durumu oluşturan altta yatan hastalığı bulmak için hasta hikayesi ve kullanılan ilaçlarla birlikte kan biyokimyası ile bilgisayarlı tomografi gibi çeşitli tanı testleri ve görüntüleme yöntemlerini uygulayacaktır.
Kafa travması gibi ciddi nedenler olabileceği için tanının konularak tedaviye başlanması oldukça acildir. Kafa travması, ilaç kullanımı gibi altta yatabilecek nedenler bulunduktan sonra doktor önerisiyle bu altta yatan nedene yönelik tedaviye başlanır. Tedavi sonrasında altta yatan hastalığa göre takip planı yapılır.
Bradipne Nedir ?
Bradipne, solunum sayısının dakikada 12 nefes alıştan az olması durumudur. Yetişkin bir kişide normal olan dakikada 16-20 nefes alınmasıdır. Nefes sayısında azalma uykudayken ya da uyanıkken de meydana gelebilir. Genel bir terim olmakla beraber altta yatan başka bir rahatsızlığın habercisidir. Bu altta yatan hastalıklar nedeniyle çeşitli belirtilerle beraber ortaya çıkabilmektedir.
Çok acil bir tablo olabilir ancak bazen kullanılan bir ilaç da bu etkiyi gösterebilir. Böyle bir durumda sakin kalınmalı ve acilen bir doktora görünülmelidir.
Bradipne Belirtileri Nelerdir ?
Bradipne ile beraber ortaya çıkan en sık belirtiler az nefes almaya bağlı olarak gelişen bilinç bulanıklığı, ağız kenarlarında ve parmak uçlarındaki az oksijen miktarına bağlı olarak mavi – mor renk değişiklikleridir. Ancak bu durum ve altta yatan nedenler göz önüne alındığında oluşabilecek belirtiler oldukça çeşitli olabilmektedir. Bu belirtileri şu şekilde inceleyebiliriz :
| Az Sayıda Nefes Almaya Bağlı Olan Belirtiler | Altta Yatan Nedene Bağlı Belirtiler |
| Yavaş nefes alma | Baş ağrısı |
| Parmak uçları ve dudak kenarlarında mavileşme | Uyku problemleri |
| Bilinç bulanıklığı ve cevap vermede yavaşlama | Saç dökülmesi ve deride aşırı kuruma |
| Koma | Bulantı ve kusma |
| Solunum yetmezliği | Kabızlık |
Eğer bu belirtilerden bir ya da bir kaçı sizde veya yakınınızda bulunuyorsa acilen bir doktora görünmekte büyük fayda vardır.
Yazımızın ilerleyen kısmında bu duruma nelerin neden olabileceğini ele alacağız.
Bradipne Neden Oluşur ?
Bradipne çok çeşitli nedenlerle oluşabilmekle beraber, en önemli nedenleri kafa travması ve sinir sisteminde hasardır. Çünkü solunum işlevinin düzenlenmesi beyin kökündeki belirli bölgeler tarafından sağlanır. Bu bölgelere iletilen kan ve büyük kan damarlarındaki reseptör denilen duyusal alıcılar olarak özelleşmiş yapılar kan içeriğindeki oksijen ve karbondioksit miktarını algılar sonra bu bilgiyi beyine taşır. Beyinden çıkan uyarılar omurilik üzerinden nefes almayı sağlayan kaslara iletilir ve bu sayede nefes alınır.
Yukarıda bahsettiğimiz iletim sistemini bozan herhangi bir rahatsızlık bu duruma neden olabilir. Oluşum nedenleri arasında altta yatan bir çok kronik rahatsızlık olabileceği gibi zehirlenme durumlarında da nefes sayısında azalma meydana gelebilir. Bazı ilaçların da bu durumu oluşturduğu gözlemlenmektedir.
Bradipneyi oluşturan en sık nedenlerden genel olarak bahsettiğimize göre bu nedenleri daha detaylı olarak ele alalım. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir :
Kafa Travması ve Sinir Sistemi Hasarı
Kafaya veya omuriliğe gelen hasar iki şekilde bu duruma neden olabilir :
- Kalbin çalışmasında yavaşlamaya (bradikardi) neden olur ve yavaşlayan kalp nedeniyle akciğere giden kan miktarı azalır ve nefes sayısında azalma meydana gelir.
- Doğrudan solunum merkezlerine gelen hasar sonucu nefes alma sayısı azalır ve bu durum gelişir.
Ayrıca bu solunum merkezlerini etkileyen çeşitli durumlarda vardır ve bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Anestezik ilaç veya aşırı miktarlara varabilen ölçüde sakinleştirici kullanımı
- Uykudayken nefes almakta zorlanma (uyku apnesi)
- Kas ve sinir sistemini etkileyen bazı hastalıklar
- Myasthenia Gravis, kas güçsüzlüğü ile seyreden kronik bir hastalıktır. Nefes almakta görevli kaslar etkilenirse dakikadaki solunum sayısı değişir.
- Guillain-Barre Sendromu, bağışıklık sistemi hücreleri sinir sistemini hedef alır ve bu durum gelişir. Solunum merkezine gelen veya giden sinirler etkilenirse nefes sayısında azalma meydana gelebilir.
Opioid ( Morfin Türevleri) Kullanımı
Bir çok gelişmekte olan ülke gibi Türkiye’de de oldukça yüksek miktarda olan uyuşturucu bağımlılığı bir çok psikolojik ve ruhsal rahatsızlığa neden olduğu gibi insan vücudu üzerinde fiziksel etkileri de oldukça ciddi olabilir.
Bu oldukça güçlü kimyasal maddeler solunum merkezindeki duyusal alıcılar olan reseptörlere bağlanırlar ve solunum sayısını oldukça düşürürler. Bu nedenle bu maddelerin aşırı kullanımı nefes almayı tamamen durdurarak solunum yetmezliğine ve ölüme neden olabilir. Bu kullanılan maddelerin en sık kullanılanları şu şekilde ele alınabilir :
- Eroin
- Kodein
- Hidrokodon
- Morfin
- Oksikodon
Eğer bu uyuşturucu maddeler şu durumlarla beraber kullanılırsa daha da tehlikeli olabilirler :
- Sigara
- Alkol
- Uyku hapları, benzodiazepinler
- Obstruktif uyku apnesi hastalığı
- Kronik obstruktif akciğer hastalığı ( KOAH)
Hipotiroidizm
Vücuttaki bir çok metabolik aktiviteyi düzenleyen hormonlar salgılayan tiroid bezinin bu hormonları salgılamasındaki azalamayla ilgili bir sorun oluştuğu durumlara hipotiroidizm denir. Bir çok nedeni olan hipotiroidizim hastalığı vücuttaki metabolik aktivitenin yavaşlamasıyla karakterizedir. Bu yavaşlama nabızla birlikte solunum kaslarına da etkileyerek dakikadaki solunum sayısının da azalmasına neden olur.
Toksinler
Bir kısım toksinler nefes alış verişini azaltarak etki gösterirler. Pestitler ve sodyum azid denilen otomobillerde hava yastığının açılmasını sağlayan gazlar akciğerlere fazla miktarlarda solunurlarsa kardiyovasküler sistemi ve beraberinde beyin ile omuriliği etkileyerek dakikada solunum sayısını azaltırlar. Oldukça yaygın olarak arabaların ve jeneratörlerin ürettiği ve petrolden elde edilen ürünlerin yakılmasıyla oluşan karbonmonoksit de bu duruma neden olabilir.
Bradipne Tanısı Nasıl Konulur ?
Bradipne tanısı hastanın kullandığı ilaçları içeren hasta hikayesi (anamnez) ve doktorun fizik muayenesi ile konulmaya başlanır daha sonra bu durumu oluşturan nedenin bulunması gerekmektedir. Acil bir tablo olabileceği için doktor tanı koyarken hızlı davranır ve aşağıdaki ele alacağımız testleri ve görüntüleme yöntemlerini ister :
- Parmak uçlarından kandaki oksijen saturasyonunun ölçülmesi
- Kan biyokimyası ve arteryal kan gazı ile oksijen durumunu ve toksinlerin analizi yapılabilir
- Göğüs bilgisayarlı tomografi (BT), doktor şüphelendiği durumların ayırıcı tanısına gidebilir
- Tiroid fonksiyon testleri ile tiroid bezinin hormon sentezleme durumu incelenebilir.
- Beyin bilgisayarlı tomografisi (BT) ya da manyetik rezonans (MR), doktor bu görüntüleme yöntemleriyle merkezi sinir sistemindeki hasarın durumunu kontrol eder.
- Solunum fonksiyon testleri ile akciğer hastalığı ayırıcı tanısı yapılabilir
Bradipne Tedavisi Nedir ?
Bradipne tedavisi altta yatana neden göre değişkenlik göstermekle beraber acil bir tablo olabileceği için destek oksijen tedavisine başlanır. Altta yatan nedene yönelik tedavi ise şu şekildedir :
- Kafa travması ve sinir sistemi hasarı, yakın takip ve destek tedavisi ile hasta durumu müsait olduğunda ameliyat ile tedavi edilir.
- Opioid (Morfin türevler) bağımlılığı, psikolojik danışmanlık ve aşırı doz durumlarında Naloksan adı verilan ilaç ile tedavi edilir.
- Hipotiroidizm hastalarında, günlük olarak yerine koyma tedavisi olan levotroksin ile tedavi edilir.
- Toksinlerle zehirlenmende etken madde tespiti ile beraber destek tedavisi ve etkene ait antidot ile durumun yönetilmesi sağlanır.
Nefes darlığı ile ilgili Takipne ve Fıçı Göğüs yazılarımız dikkatinizi çekebilir.
Bradipne Ne Demektir ?
Yunanca yavaşa solunum anlamına gelen bradipne dakikadaki solunum sayısının 12 den az olduğu durumlar için kullanılan bir terimdir.
Bradipne Öldürür Mü ?
Acil tedavi gerektiren bir durum olan bradipne gerekli tedavinin uygulanmasında geç kalınırsa ölümle sonuçlanabilir.
Kaynak : www.healthline.com
